Μυτιλήνη, 7-9 Οκτωβρίου 2005
Θέμα ”Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας”
Απόφαση του 17ου Συνεδρίου του ΠΑΝΔΟΙΚΟ για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος κόσμος είναι ασφαλώς οι σοβαρές επιπτώσεις σε πλανητικό επίπεδο από το υφιστάμενο καθεστώς διαχείρισης της ενέργειας. Η συνεχώς αυξανόμενη κατανάλωση με τα ορυκτά καύσιμα να κατέχουν τη μερίδα του λεόντος σε ότι αφορά την παραγωγή της ενέργειας έχει οδηγήσει σε δραματική αύξηση τις εκπομπές του άνθρακα με αλυσιδωτές και ορατές πλέον επιδράσεις στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και στις κλιματικές αλλαγές.
Από την άλλη μεριά, η σημερινή οικονομία του πετρελαίου με τα γιγάντια μονοπώλια να ελέγχουν την παγκόσμια παραγωγή προκαλεί εξαρτήσεις, εντάσεις και πολέμους, καθιστώντας αδύναμες τις τοπικές κοινωνίες να διαχειριστούν και να σχεδιάσουν ένα βιώσιμο μέλλον.
Στον αντίποδα αυτής της αδιέξοδης πορείας και σε συνδυασμό με την εξάντληση των απαραιτήτων φυσικών πόρων στο εγγύς μέλλον βρίσκονται οι πολιτικές που στοχεύουν, τόσο στην εξοικονόμηση ενέργειας, όσο και η βαθμιαία αντικατάσταση των συμβατικών πηγών από τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, ΑΠΕ, δηλαδή πολιτικές που προωθούν τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ενώ στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες γίνονται ήδη σοβαρά βήματα στην κατεύθυνση αυτή, η Ελλάδα καθυστερεί σημαντικά, τόσο στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας, όσο και στον τομέα της ανάπτυξης των ΑΠΕ.
Το κύριο χαρακτηριστικό του ελληνικού ενεργειακού συστήματος είναι η εξαιρετικά μεγάλη ενεργειακή ένταση, δηλαδή η κατανάλωση ενέργειας ανά μονάδα προϊόντος. Το γεγονός αυτό επιβαρύνει εξαιρετικά την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και το περιβάλλον. Το εξαιρετικά μάλλον θα πάει σημαντικά, γιατί υπάρχει αυτή η λέξη ήδη πιο πριν. Ένα φραστικό, της τελευταίας στιγμής κάνουμε διορθώσεις.
Σε μια χώρα με πλούσιο αιολικό δυναμικό, υψηλή ηλιοφάνεια, πολλά διαθέσιμα γεωθερμικά πεδία και σημαντικούς υδάτινους πόρους, είναι απαράδεκτο να κατέχουμε μια από τις τελευταίες θέσεις σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ότι αφορά την αξιοποίησή τους. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το ποσοστό σήμερα της συμμετοχής των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή και της χώρας είναι γύρω στα 10% μαζί με τα υδροηλεκτρικά, όταν η αντίστοιχη οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέτει σαν στόχο το 20% μέχρι το 2010.
Οι ευθύνες για αυτή την απαράδεκτη κατάσταση είναι διαχρονικές και ανήκουν κυρίως στην Πολιτεία. Η ανυπαρξία μιας ολοκληρωμένης ενεργειακής στρατηγικής που θα δίνει έμφαση στις πολιτικές εξοικονόμησης ενέργειας και ανάπτυξης των ΑΠΕ και η απίστευτη γραφειοκρατία σε ότι αφορά την αδειοδότησή τους σε συνδυασμό με την ελλιπή ενημέρωση της κοινής γνώμης είναι οι κύριες αιτίες για τη σημερινή εικόνα, που παρά της ηχηρές διακηρύξεις και ευχολόγια, παραμένει αρνητική και απογοητευτική.
Το 17ο Συνέδριο του ΠΑΝΔΟΙΚΟ που έγινε με τη συνδιοργάνωση με την ΚΕΔΚΕ εκτιμά ότι απαιτείται εδώ και τώρα αλλαγή πλεύσης στην κατεύθυνση μιας βιώσιμης στρατηγικής στον τομέα παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας.
Σε ότι αφορά την εξοικονόμηση ενέργειας απαιτείται η εφαρμογή συνδυασμένων πολιτικών, ώστε να εξορθολογιστεί η οικιακή κατανάλωση. Η εξοικονόμηση ενέργειας και η μείωση της κατανάλωσης στο κτιριακό βιομηχανικό και τομέα μεταφορών, πρέπει να αποτελούν επίσης την πρώτη προτεραιότητα του όποιου ενεργειακού σχεδιασμού. Χρειάζεται ενίσχυση των δημόσιων πολιτικών για την μεγιστοποίηση της διείσδυσης των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο. Οι πολιτικές αυτές πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις αναπτυξιακές προτεραιότητες και ανάγκες κάθε Περιφέρειας, διασφαλίζοντας συγχρόνως τα περιβαλλοντικά συγκριτικά πλεονεκτήματά της. Ο χωροταξικές επιλογές θα πρέπει να εξασφαλίζουν τη συμμετοχή και τη συναίνεση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Ειδικότερα απαιτούνται: ισχυρά κίνητρα για την ενσωμάτωση των τεχνολογίων ΑΠΕ και εξοικονόμηση ενέργειας με έμφαση στην οικιακή κατανάλωση και στα δημόσια κτίρια. Ορθολογικοποίηση και απλοποίηση των αδειοδοτικών διαδικασιών για τις ΑΠΕ, με κριτήριο την υψηλή προτεραιότητά τους για την επίτευξη των εθνικών και κοινοτικών στόχων. Η υλοποίηση των αναγκαίων έργων υποδομής από τη ΔΕΗ, πάντοτε με περιβαλλοντικούς όρους, για την απορρόφηση της ηλεκτρικής ενέργειας, που θα παράγεται από τα νέα έργα ΑΠΕ. Άμεση θεσμοθέτηση ενός ειδικού πλαισίου χωροταξικού συνδυασμού με σαφή κριτήρια για τη χωροθέτηση των ΑΠΕ και περιβαλλοντική προστασία.
Είναι απολύτως αναγκαίο, μαζί με το νέο θεσμικό πλαίσιο, να εκπονηθεί πρόγραμμα μέτρων εφαρμογής του και μηχανισμός συνεχής παρακολούθησης και αξιολόγησής του. Ισχυρά θεσμικά κίνητρα και νομοθετικά διασφαλισμένα, ανταποδοτικό όφελος για τους Δήμους, που προωθούν έργα ΑΠΕ στην περιοχή τους. Ενίσχυση της πρωτογενούς παραγωγής ενέργειας από βιοκαύσιμα και ένταξή της στο νέο θεσμικό καθεστώς.
Επίσης είναι απαραίτητη η διαμόρφωση μιας στρατηγικής για τη μεγιστοποίηση της διείσδυσης των ΑΠΕ στα νησιά, που θα συμπεριλαμβάνει θέματα ηλεκτρικής διασύνδεσης μεταξύ τους και με ηπειρωτικό δίκτυο, καθώς και θέματα αποθήκευσης ενέργειας.
Απολύτως αναγκαία για την επίτευξη των παραπάνω στόχων είναι η ενεργοποίηση και συμπαράταξη των τοπικών κοινωνιών με την ενημέρωση και ευαισθητοποίησή τους μέσα από συγκεκριμένες δράσεις και προγράμματα. Οι συμμετέχοντες στο συνέδριο δεσμεύονται να συνεχίσουν τις προσπάθειές τους στο σοβαρό αυτό ζήτημα. Πρέπει να γίνει σε όλους μας αντιληπτό ότι μια εναλλακτική πορεία στο τεράστιο ζήτημα της ενέργειας μας αφορά όλους και αποτελεί μονόδρομο για τη βιώσιμη ανάπτυξη του τόπου μας και την κοινωνία των πολιτών που οραματιζόμαστε.