Βόλος 05/05/2021                                                              ΠΑΝΔΟΙΚΟ2020-21/511

Προς κύριο Νικόλαο Μαμαλούγκα, Υποδιευθυντή Τομέα Περιβάλλοντος

ΕΥΔ/ΕΠ-ΥΜΕΠΕΡΑΑ

Θέμα: Draft “1” του Προγράμματος «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ-ΕΝΕΡΓΕΙΑ – ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ 2021-2027 (ΠΕΚΑ)».

Πληροφορίες: Νίκος Ασλάνογλου 6946-381707

Το πρώτο σκέλος του Draft “1”,  αναφέρεται στην οικονομική πολιτική που πρέπει να ακολουθηθεί, σε σχέση με τις περιβαλλοντικές παραμέτρους.  Στα πολλές δεκάδες ανάλογα προγράμματα που προηγήθηκαν, διαπιστώνονταν οι ίδιες ανάγκες με αυτό το πρόγραμμα. Τώρα έχουμε κάτι καινούριο και αναγκαίο. Τη διασύνδεση της νησιωτικής χώρας, ενεργειακά.  Με δεδομένη την εξάρτηση πολλών νησιών, από το ντίζελ, δεν έχουμε καμία ένσταση. Η αντικατάσταση της ενέργειας που καταναλώνεται από αιολική, ηλιακή κλπ, ανέδειξε όμως τα πρώτα προβλήματα. Όχι από την απλή εγκατάσταση ανεμογεννητριών, αλλά από το πλήθος και το μέγεθός τους.  Δηλαδή υφίσταται χωροταξικό πρόβλημα και πρόβλημα αποδοχής από τις τοπικές κοινωνίες. Στην πολυσέλιδη αυτή πρόταση προγράμματος, διαβάζουμε για αντικατάσταση ορυκτών καυσίμων , εκτός από τις ανανεώσιμες πηγές και με αγορά φυσικού αερίου. Πάλι αγορά; Κι ενώ διαφαίνονται  πιθανότητες εξόρυξης φυσικού αερίου στη χώρα μας, δεν αναφέρεται πουθενά κάποιος σχετικός σχεδιασμός. Αναφέρεται ότι τελειώνουμε και με τον λιγνίτη. Τη μοναδική δηλαδή περίπτωση ενεργειακής αυτάρκειας της χώρας. Είναι κατανοητό βέβαια το γεγονός ότι οι κοινοτικές οδηγίες αφορούν όλους. Όμως χάνουμε ένα σημαντικό πλεονέκτημα της χώρας μας, χωρίς να αιτιολογείται η αναγκαιότητα. Αντί για αυτάρκεια σε ενέργεια οδηγούμαστε σε αγορά φυσικού αερίου. Και εάν η αυτάρκεια γενικά και σχεδόν σε όλους τους παραγωγικούς τομείς, είναι προτεραιότητα σε άλλες χώρες, εμείς την απαξιώνουμε συνεχώς. Η ενεργειακή αναβάθμιση, και σωστά, αφορά τα αστικά κέντρα, που κατάντησαν  ακατάλληλοι, περιβαλλοντικά, χώροι για υγιή διαβίωση. Είναι όμως τα αστικά κέντρα το παν της χώρας μας; Ουσιαστικά, σχεδόν το σύνολο του οικονομικού μέρους, θα δαπανηθεί σε αστικά κέντρα, εξαιρώντας την υπόλοιπη χώρα και τις ανάγκες της. Όχι μόνον τις οικονομικές. Ενώ η αστυφιλία καλά κρατεί, δεν υπάρχει καμία μέριμνα για αναστροφή αυτής της κατάστασης, ανεξάρτητα από άλλες πολιτικές Υπουργείων. Πρόθεση του παρόντος, είναι και η «…αποτελεσματική εφαρμογή κράτους δικαίου και του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων». Μπορεί να είναι δίκαιη η εφαρμογή και η μετάβαση σε μια πράσινη εκδοχή, η παραγωγική δομή της χώρας μας, όταν είναι δεδομένη η Διοικητική ανεπάρκεια, αλλά και η «παρασκηνιακή» παραγωγή πολιτικής; Ως κομμάτι της κοινωνίας των πολιτών με πρακτική και όχι μόνο θεωρητική  δράση, έχουμε άμεση γνώση για την απονομή του δικαίου σε ότι αφορά περιβαλλοντικές εκτροπές, πράγμα που δεν έχει καμία σχέση με τα Ευρωπαϊκά κοινωνικά κεκτημένα.

Πολύ ενδιαφέρον, παρουσιάζουν οι παρατηρήσεις του ΟΟΣΑ για τη χώρα μας, για μέχρι το 2020. Για την απόδοση της πραγματικής εικόνας, χρησιμοποιούνται εξόχως εύηχες λέξεις και φράσεις.  Για παράδειγμα «…εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικές συσσωρευμένες μακροοικονομικές ανισορροπίες, ως αποτέλεσμα της κρίσης, και θα χρειαστεί χρόνος για να εξαλειφθούν». Πως μπορούμε όμως να καταστρώσουμε Εθνική πολιτική όταν υφίσταται ενισχυμένη εποπτεία  σε οικονομία και Διοίκηση από μη Εθνικές δομές πολιτικής; Πως θα διασφαλιστεί η δίκαιη διανομή και αυτού του προγράμματος για το καλό μιας πράσινης πολιτικής και μιας οικονομίας επ’ ωφελεία της κοινωνίας;

«Η περιβαλλοντική νομοθεσία στην Ελλάδα αντιμετωπίζει  διάφορα διαχειριστικά  προβλήματα, καθώς και προβλήματα απλοποίησης». Αυτό είναι μια εύηχη παραδοχή της μη απονομής δικαίου και δεν είναι μόνον θέμα νέων Διοικητικών πράξεων ή κωδικοποίησης. Απλά, δεν αποδίδεται το δίκαιο, σε γνώση όλων και χωρίς επιπτώσεις για όσους παραβαίνουν τους όποιους κανόνες. Η διαπίστωση του ΟΟΣΑ είναι ακριβώς η εξής:  «Χρησιμοποιείται τακτικά στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση σχεδίων και προγραμμάτων. Ωστόσο, η Ελλάδα κατατάσσεται χαμηλά μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ όσον αφορά την ποιότητα της εκτίμησης των επιπτώσεων των νόμων και κανονισμών». Κάτω από αυτές τις συνθήκες, είναι υπερβολή να μιλάμε για περιβαλλοντική Δημοκρατία και διασφάλιση της συμμόρφωσης στους νομικά ισχυρούς κανόνες.

Και σε αυτό το πρόγραμμα, εντύπωση προκαλεί το ενδιαφέρον για πλήθος περιβαλλοντικών καταστάσεων (ακτές, θάλασσα, αλιεία, δάση, βιοποικιλότητα,  δομημένο περιβάλλον, απορρίμματα, ποιότητα αέρα κλπ). Επίσης όμως ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι οι θεωρητικές αναφορές, οι Διοικητικές και νομικές υποχρεώσεις καμία σχέση δεν έχουν με το αποτέλεσμα της όποιας πολιτικής, στον τελικό αποδέκτη, τον πολίτη. Οι γραφές απέχουν πολύ από την πράξη στο πεδίο και αυτό είναι που πρέπει να αντιμετωπιστεί σε σχέση και με το περιβάλλον. Είναι περιττό να καταθέσουμε οποιαδήποτε άποψη  για τα επί μέρους, όταν το πρόβλημα είναι κοινό. Η έλλειψη  ελέγχου, αξιολόγησης και επιβολή των προβλεπόμενων, ασχέτως και αν προβλέπεται και εδώ κάποια ομάδα αξιολόγησης.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα διαχείρισης  σημαντικών πόρων με δυσανάλογο αποτέλεσμα , είναι η διαχείριση των απορριμμάτων. Διαπιστώνουμε εμμονικές κομματικές θέσεις,   διοικητική αδυναμία, ανεκπαίδευτο τον πολίτη, απουσία κυρώσεων στους παραβάτες και παντελή έλλειψη αξιολόγησης. Αυτά οδηγούν σε αποτυχία την όποια πολιτική, παρά την πλήρη απορρόφηση των κονδυλίων. Είναι προκλητικό, για παράδειγμα, να δεχόμαστε σαν «τυχαίες» τις πάμπολλες πυρκαγιές σε εγκαταστάσεις κέντρων διαλογής απορριμμάτων. Ο Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης, θα είναι ικανοποιημένος που θα κλείσει έστω  ένας ακόμη ΧΑΔΑ, όμως δεν γνωρίζει ότι ιδιαίτερα στην επαρχία, δημιουργούνται δεκάδες μικροί ΧΑΔΑ σε ρέματα, δάση ή απομακρυσμένες περιοχές, χωρίς καμία συνέπεια στους παραβάτες. Και μάλιστα με τοξικά και επικίνδυνα απορρίμματα.   Και αυτά, είναι δεδομένα ενδιαφέροντα για την έννοια της κυκλικής οικονομίας που πρώτα πρέπει να κατανοήσει η Διοίκηση. Για ποια όμως κυκλική οικονομία μιλάμε όταν η κατεύθυνση της κυβερνητικής πολιτικής δεν είναι η ανακύκλωση, αλλά η καύση. Πριν λίγες μέρες το υπουργείο περιβάλλοντος ανανέωσε την ΑΕΠΟ της ΑΓΕΤ του Βόλου διπλασιάζοντας τις ποσότητες των σκουπιδιών που θα μπορεί να καίει, παρά τα γνωστά προβλήματα στην ατμόσφαιρα της πόλης αυτής και στην υγεία των πολιτών. Είναι αυτό κυκλική οικονομία;

Συμπερασματικά.

Όταν η πολιτική, η Διοίκηση και η δικαιοσύνη, για δεκαετίες τώρα, έχουν την συγκεκριμένη εικόνα, να υπολείπεται δηλαδή κατά πολύ από τον μέσο όρο της ΕΕ, αναμενόμενη είναι μια συνέχεια του επιπέδου «όποιος και ότι προλάβει».  Η απορρόφηση οποιονδήποτε κονδυλίων, δεν εξασφαλίζει και το θετικό αποτέλεσμα χωρίς παράλληλη ισχυροποίηση και αποτελεσματικότητα των θεσμών. Η ανεξέλεγκτη διαχείριση οικονομικών και φυσικών πόρων, κόστισε και συνεχίζει να κοστίζει πάρα πολύ στη χώρα μας. Και όλες αυτές οι «δυσλειτουργίες», λειτουργούν σωρευτικά. Είμαστε αναγκασμένοι να πληρώσουμε το τίμημα της θεραπείας σε μελλοντικό χρόνο. Και μπορεί να αποδεχτούμε ότι όλα αυτά θα είναι   κάποια αντιμετωπίσιμα προβλήματα για τους προνομιούχους, αλλά για το πλήθος των μη προνομιούχων είναι πολιτική που έχει άμεσο αντίκτυπο στην υγεία του, την εκπαίδευση και γενικά την δυσβάστακτη καθημερινότητά του. Ένα είναι το βέβαιο αποτέλεσμα. Ο κατακερματισμός της κοινωνικής συνοχής που τόσο έχει ανάγκη η χώρα μας, για να αντιμετωπίσει  τόσα συσσωρευμένα προβλήματα σε κάθε τομέα, που δεν είναι απλά και εύηχα, δυσλειτουργίες ή ανισορροπίες και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με «μια από τα ίδια».  Όλα, με κάποιον τρόπο, έχουν σχέση με τα πάντα που μας απασχολούν. Εάν ονομάσουμε τα προηγούμενα αντίστοιχα προγράμματα ως μηχανή παραγωγής κάποιου καταναλωτικού προϊόντος που θα κατανάλωνε ο πολίτης, θεωρούμε ότι το προϊόν που έχει παραχθεί, με βάση τα αποτελέσματα, ήταν πολύ κακής ποιότητας και ακατάλληλο για χρήση ή για βρώση.

Η Επταμελή  Γραμματεία

Ν. Ασλάνογλου (Βέροια) 6946-381707 Κ. Βολιώτης (Βόλος)  6977-686838

Θαν Θεοδωρόπουλος (Πάτρα) 6972-880774 Γ. Καλλιαμπέτσος (Αθήνα) 6944-842384

Δ. Μίχαλος (Ρόδος) 6944-862254 Γ. Παλαμάρης (Κορινθία) 27430-95428

Μαίρη Χουλιέρη (Χαλκίδα) 6978-026141