ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΑΝΔΟΙΚΟ
ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΝΟΜΙΚΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΕΡΑΙΩΝ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ
ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ
Στη συνεδρίαση της 17/1/2006 ψηφίστηκε από την Ολομέλεια της Βουλής o Ν. 3431/06 «περί ηλεκτρονικών επικοινωνιών» στον οποίο συμπεριλαμβάνονται οι νέες διατάξεις που θα ρυθμίζουν εφεξής την εγκατάσταση και λειτουργία των σταθμών βάσης και των κεραιών κινητής τηλεφωνίας. Οι διατάξεις του Νόμου αυτού ήρθαν να προστεθούν σε μια σειρά άλλων διατάξεων (Ν. 2801/2001 (ΦΕΚ Α’ 46/2000), 236/79 Κανονισμό αδειών κατασκευών κεραιών στη Ξηρά (ΦΕΚ Β’ 1649/11.2.2001), ΚΥΑ 53571/3839 (ΦΕΚ Β’ 1105/6.9.2000) κ.α.) που κατά γενική ομολογία διαμορφώνουν ένα νομικό καθεστώς εγκατάστασης και λειτουργίας κεραιών πολύπλοκο, ασαφές, αντιφατικό με διατάξεις αμφίβολης συνταγματικότητας και εν τέλει ιδιαίτερα ευνοϊκό προς τις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας. Το πρόβλημα της εγκατάστασης κεραιών κινητής τηλεφωνίας (συνήθως καμουφλαρισμένων) με παράνομο και αυθαίρετο τρόπο ειδικά μέσα στα αστικά κέντρα, έχει γιγαντωθεί τα τελευταία χρόνια και αποτελεί ένα μείζον κοινωνικό πρόβλημα. Οι εταιρίες αγνοούν προκλητικά ακόμη και το ευνοϊκό γι’ αυτές νομικό καθεστώς και φροντίζουν να εγκαθιστούν και να θέτουν σε λειτουργία κεραίες κινητής τηλεφωνίας χωρίς τις απαιτούμενες άδειες.
Σύμφωνα με τις εκθέσεις των ειδικών επιστημόνων η επιστημονική γνώση για τους κινδύνους που συνεπάγεται η πρόσκαιρη ή η μακροχρόνια έκθεση στη μη ιοντίζουσα ακτινοβολία, όπως είναι αυτή που εκπέμπεται από τους σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας (υψίσυχνη ηλεκτρονική ακτινοβολία – «Non-Ionizing Radiation» [NIR]), είναι ακόμα αναμφισβήτητα ελλιπής. Ειδικότερα παρατηρείται επιστημονική αβεβαιότητα ως προς το εύρος και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των κινδύνων από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, καθώς και ως προς την ανεκτή ποσότητα έκθεσης και τις αναγκαίες αποστάσεις από τις πηγές ακτινοβολίας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αποτελεί επιτακτική ανάγκη η αναμόρφωση του νομικού πλαισίου έτσι ώστε να εξασφαλίζει την προστασία της υγείας των πολιτών, την προστασία του περιβάλλοντος, την διατήρηση της κοινωνικής ειρήνης και κυρίως την συμμόρφωση των εταιριών με τους όρους και τις προϋποθέσεις που θέτει ο νομοθέτης. Ειδικότερα :
- Διαδικασία έλεγχου των ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία
Με την παρ. 10 του αρ. 31 του Ν. 3431//2006 καθορίζεται ότι σε περίπτωση εγκατάστασης κεραιών σε απόσταση 300 μέτρων από την περίμετρο των νοσοκομείων, σχολείων, γηροκομείων κλπ τα όρια έκθεσης του κοινού απαγορεύεται να υπερβαίνουν το 60% των τιμών που καθορίζονται στα άρθρα της ΚΥΑ 53571/3839/2000, ενώ με την παρ. 20 απαγορεύεται η εγκατάσταση κεραιών σε κτιριακές εγκαταστάσεις σχολείων, νοσοκομείων και γηροκομείων. Ο Νομοθέτης δηλαδή παραβλέπει τις προτάσεις ανεξάρτητης διοικητικής αρχής του «Συνηγόρου του Πολίτη» που κάνει λόγο ως μόνο μέτρο προφύλαξης την καθιέρωση απόστασης από κατοικημένες περιοχές και συνεχίζει να επιτρέπει την εγκατάσταση αυτών ακόμη και δίπλα σε σχολεία.
Σημειώνουμε γι’ άλλη μια φορά ότι τα όρια της εν λόγω Κ.Υ.Α. δεν μπορούν να αποτελέσουν ασφαλές κριτήριο προστασίας. Τα θεσμοθετημένα όρια, τα οποία σύμφωνα και με την έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη «σχετική μόνο αξία έχουν», βασίζονται μόνο στις θερμικές επιπτώσεις, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη και τις μη θερμικές επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία και γενικότερα τους πιθανολογούμενους κινδύνους από την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, αφού βασίζονται μόνον στις αποδεδειγμένες επιδράσεις. Ενώ ως σημαντικές παραλείψεις του Νόμου παρουσιάζονται η μη τήρηση αποστάσεων ασφαλείας από κατοικίες, σχολεία, νοσοκομεία και χώρους συνάθροισης κοινού κατά την εγκατάσταση των κεραιών και η έλλειψη δυνατότητας επαλήθευσης των δεδομένων που αναφέρονται στη μελέτη, μέσω της δοκιμαστικής λειτουργίας της κεραίας, καθώς και η απουσία περιοδικών μετρήσεων, προκειμένου να βεβαιώνεται η συνεχής συμμόρφωση του ιδιοκτήτη με τις καθορισμένες απαιτήσεις.
Η ανωτέρω ρύθμιση του νόμου εμμένοντας στα όρια έκθεσης του κοινού με βάση τιμές της ανωτέρω ΚΥΑ πρακτικά δεν μπορεί να λειτουργήσει καθώς δεν υφίσταται, ιδίως στην περιφέρεια, ένα αξιόπιστο οργανωμένο σύστημα μετρήσεων, προκειμένου να βεβαιώνεται η τήρηση αυτών των ορίων. Επίσης το κόστος της μέτρησης από την Ε.Ε.Τ.Τ. καθιστά τη διενέργεια μετρήσεων κατά παραγγελία, δηλαδή μετά από σχετικό αίτημα, απαγορευτική. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ε.Ε.Τ.Τ. για να στείλει συνεργείο της σε μια επαρχιακή πόλη απαιτεί ένα ποσό περίπου στα 600€. Επιπλέον κανένας επίσημος φορέας στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης και αυτής της Ε.Ε.Τ.Τ., δεν γνωρίζει τον ακριβή αριθμό και την τοποθεσία των κεραιών (παράνομες και νόμιμες) που λειτουργούν συνολικά. Σε αυτό εντείνει και ο εξαιρετικά δύσκολος εντοπισμός τους που οφείλεται στις μεθόδους καμουφλαρίσματος που εφαρμόζουν οι εταιρίες.
Α. Απαιτείται η επανεξέταση των ορίων ασφαλούς έκθεσης (ορίων επικινδυνότητας) που έχουν θεσπισθεί με την ΚΥΑ 53571/3839/2000 (ΦΕΚ 1105 Β’/6.9.2000) και τα οποία, όπως επισημάνθηκε, βασίζονται μόνον στις θερμικές επιπτώσεις, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη και τις μη θερμικές επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία και γενικότερα τους πιθανολογούμενους κινδύνους από την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Σε κάθε περίπτωση, τα ισχύοντα στην Ελλάδα όρια είναι υψηλότερα απ’ αυτά που ισχύουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και απαιτείται μείωσή τους, σύμφωνα με τα τρέχοντα επιστημονικά δεδομένα, λαμβάνοντας ιδίως υπόψη την αρχή της προφύλαξης, η οποία, εν αμφιβολία, επιτάσσει τη λήψη αυστηρότερων μέτρων για την προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος.
Β. Απαιτείται, επίσης, η τροποποίηση της διάταξης της παρ. 6 της ΚΥΑ 53571/3839/2000 (ΦΕΚ 1105 Β’/ 6.9.2000), η οποία παρέχει δυνατότητα χορήγησης άδειας κατασκευής (εγκατάστασης) κεραίας από την ΕΕΤΤ, χωρίς προηγούμενο έλεγχο της μελέτης ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας και σύμφωνη γνώμη της ΕΕΑΕ.
Γ. Απαιτείται πλήρης καταγραφή όλων των εγκατεστημένων κεραιών και των τεχνικών χαρακτηριστικών τους σε ειδική βάση δεδομένων, στην οποία θα έχει πρόσβαση κάθε ενδιαφερόμενος.
Δ. Τα όρια επιτρεπόμενης έκθεσης να επανεξετάζονται ανά διετία ανάλογα με τα διεθνή ερευνητικά πορίσματα και να εκδίδεται νέα Κ.Υ.Α.
Ε. Σε περίπτωση διαπίστωσης υπέρβασης των ορίων εκπομπής δυνατότητα άμεσης ανάκλησης όλων των αδειών και απομάκρυνση της κεραίας από το συγκεκριμένο σημείο. Εκχώρηση της αρμοδιότητας της απομάκρυνσης των κεραιών στους οικείους Ο.Τ.Α., οι οποίοι θα κινούνται στην «αποξήλωση» μετά την ανάκληση των αδειών και τη σχετική εντολή της Ε.Ε.Τ.Τ,
ΣΤ. Ενίσχυση με υλικοτεχνική υποδομή των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, ώστε να είναι δυνατή η άμεση μέτρηση της ακτινοβολίας σε τοπικό επίπεδο.
- Έγκριση εγκατάστασης δομικών κατασκευών
Α. Η έγκριση εγκατάστασης δομικών κατασκευών σταθμών ραδιοεπικοινωνίας πρέπει να προηγείται χρονικώς της άδειας κατασκευής (εγκατάστασης) κεραίας, που χορηγείται από την ΕΕΤΤ, και να αποτελεί στοιχείο του υποβαλλόμενου στην ΕΕΤΤ φακέλου, ώστε να ελέγχονται από τις πολεοδομικές υπηρεσίες οι πολεοδομικές προϋποθέσεις τοποθέτησης των κεραιών, αλλά και η νομιμότητα των κτιρίων επί των οποίων αυτές τοποθετούνται, και να προλαμβάνονται έτσι μη αναστρέψιμες πραγματικές καταστάσεις, οι οποίες δημιουργούνται από τη χορήγηση αδείας εγκατάστασης, χωρίς να συντρέχουν οι νόμιμες πολεοδομικές προϋποθέσεις
Β. Με το Ν. 3431/2006 ορίζεται ότι πολεοδομικές παραβάσεις σε ακίνητα επί των οποίων ήδη υφίσταται κατασκευή κεραίας δεν θα θίγουν τη νομιμότητα της άδειας της κατασκευής της κεραίας, εφόσον οι παραβάσεις δεν αφορούν την κεραία ή τον οικίσκο αυτής ή την ασφάλεια του κτιρίου και υπό την προϋπόθεση ότι το κτίριο ή το δώμα επί του οποίου τοποθετείται η κεραία δεν στερείται αδείας. Η έλλειψη ελέγχου της νομιμότητας του ακινήτου έχει ως συνέπεια σε αρκετές περιπτώσεις την εγκατάσταση κεραιών σε ακίνητα που θα έχουν αυθαίρετες κατασκευές, αν και απαγορεύεται από το Γ.Ο.Κ. οικοδομικές εργασίες σε ακίνητα με αυθαιρεσίες.
Με το την παρ. 16 του αρ. 31 του Ν. 3431/2006 οι αρμόδιες πολεοδομικές υπηρεσίες υποχρεούνται εντός δύο μηνών να αποφανθούν αιτιολογημένα επί της νομιμότητας και καταλληλότητας των δικαιολογητικών των εταιριών προκειμένου να χορηγήσουν την πολεοδομική έγκριση. Σε περίπτωση αρνητικής απάντησης της πολεοδομίας οι εταιρίες πλέον μπορούν να προσφύγουν στον Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ, ο οποίος και τελικά θα αποφασίσει εντός 30 ημερών. Μέχρι την έκδοση αυτής της απόφασης δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις του Π.Δ. 267/98 περί αυθαιρέτων κατασκευών. Mε την παρ. 12 καθορίζεται ότι «τυχόν πολεοδομικές παραβάσεις σε ακίνητα, επί των οποίων ήδη υφίσταται κατασκευή κεραίας, δεν θίγουν τη νομιμότητα της άδειας κατασκευής κεραίας….». Η ρύθμιση αυτή ενέχει τον κίνδυνο να λειτουργούν σταθμοί βάσεις κεραιών κινητής τηλεφωνίας σε μη νόμιμα κτίσματα ή σε κτίσματα που η πραγματική τους κατάσταση δεν ανταποκρίνεται στα σχέδια που είχαν εγκριθεί κατά την έκδοση της οικοδομικής άδειας για την ανέγερσή τους. Επίσης σημαντική παράλειψη αποτελεί η έλλειψη ρύθμισης για υποχρεωτική προηγούμενη αυτοψία στο ακίνητο επί του οποίου πρόκειται να εγκατασταθεί η κεραία. Είναι προφανές ότι με τις ρυθμίσεις αυτές οι εταιρίες κατορθώνουν ν’ απαλλαγούν από το «αγκάθι» της πολεοδομίας.
Προτείνουμε ως απαραίτητη προϋπόθεση για την έγκριση δομικών κατασκευών από τις κατά τόπο Πολεοδομίες, το γενικότερο πολεοδομικό έλεγχο του κτιρίου στο οποίο πρόκειται να εγκατασταθεί η κεραία, τη διενέργεια αυτοψίας πριν την έγκριση δομικών κατασκευών, την εφαρμογή των διατάξεων του Π.Δ. 267/1998.
- Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων
Με την παρ. 17 του αρ. 31 του Ν. 3431/2006 αλλάζει πλήρως η διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων από την αρμόδια αρχή (κατά βάση τα Νομαρχιακά Συμβούλια) μετά την υποβολή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Σίγουρα είναι θετική η ρύθμιση η έγκριση περιβαλλοντικών όρων να προηγείται της άδειας της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (Ε.Ε.Τ.Τ) εναρμονιζόμενη έτσι με το ίδιο το κείμενο του νόμου, και συγκεκριμένα με το αρ. 4παρ. 1γ του Ν. 1650/1986, όπως αντικαταστάθηκε με το αρ. 2 του Ν. 3010/2002 (εναρμόνιση του Ν.1650/1986 με τις Οδηγίες 97/11 και 96/61 Ε.Ε.), αλλά και με τη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Α. Ωστόσο η ρύθμιση με την οποία η αρμόδια αρχή θα εγκρίνει τους περιβαλλοντικούς όρους μετά τη δεσμευτική γι’ αυτήν γνωμοδότηση της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (Ε.Ε.Α.Ε.) αντιβαίνει στο πνεύμα του Ν. 1650/1986 και είναι αμφίβολης συνταγματικότητας. Η γνωμάτευση της Ε.Ε.Α.Ε. δεν μπορεί να αξιολογήσει και με περιβαλλοντικά κριτήρια τη κατάλληλη θέση για την εγκατάσταση των σταθμών βάσης και να περιγράφει τα αναγκαία μέτρα που επιβάλλεται να ληφθούν για να αποφευχθούν ή να μειωθούν οι επιπτώσεις στο ανθρωπογενές, φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον από την εγκατάσταση των κεραιών.
Β. Με τη νέα ρύθμιση δεν προβλέπεται η συμμετοχή στη διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων ειδημόνων σε θέματα υγείας, ώστε σε κάθε σκοπούμενη εγκατάσταση, να εξετάζεται από εξειδικευμένους προς τούτο επιστήμονες το κρίσιμο ζήτημα της επίδρασης των ηλεκτρομαγνητικών ακτινοβολιών στην ανθρώπινη υγεία. Η πρόβλεψη αυτή συνιστά στοιχειώδες μέτρο προφύλαξης για την προστασία της υγείας από τις επιδράσεις της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας και επιβάλλεται να ρυθμισθεί κανονιστικώς, ώστε η συμμετοχή των ειδημόνων υγείας να καταστεί υποχρεωτική σε όλες τις περιπτώσεις χωροθέτησης κεραιών κινητής τηλεφωνίας.
Γ. Στη σύνταξη της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων θα πρέπει απαραίτητα να συμμετέχει ειδικός επιστήμονας βιολόγος-βιοφυσικός ασχολούμενος με τις συγκεκριμένες ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες.
Δ. Επίσης δεν καταρτίσθηκαν ειδικές προδιαγραφές για τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που αφορούν εγκατάσταση κεραιών κινητής τηλεφωνίας, ώστε να αντιμετωπισθούν κατά τρόπο ειδικό και εμπεριστατωμένο τα κρίσιμα ζητήματα που συνάπτονται με τις επιπτώσεις στην υγεία και το περιβάλλον από την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία.
Ε. Η παράκαμψη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης από την έγκριση περιβαλλοντικών όρων, επειδή προέτασσε εμπόδια στις εταιρίες δεν αποτελεί επαρκή δικαιολογητικό λόγο. Θεωρούμε απαραίτητη η έγκριση περιβαλλοντικών όρων να περνάει μέσα από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση.
- Κυρώσεις
Οι κυρώσεις που έχουν θεσμοθετηθεί για την παράβαση των όρων και των προϋποθέσεων που θέτει ο Νόμος για την εγκατάσταση και λειτουργία των κεραιών είναι κυριολεκτικά αστείες και απαιτείται ο αυστηρότερος επαναπροσδιορισμός τους.
Α. Η εκχώρηση αρμοδιότητας στους οικείους ΟΤΑ να προχωρούν άμεσα στην αποκαθήλωση των διαπιστωμένων παράνομων κεραιών μετά από ειδοποίηση των κατόχων εταιριών και της Ε.Ε.Τ.Τ.
- B. Άμεση ανάκληση της άδειας εγκατάστασης από την Ε.Ε.Τ.Τ. αν έχει προηγηθεί αυτή χωρίς την έγκριση περιβαλλοντικών όρων και έγκριση δομικών κατασκευών.
Γ. Η αύξηση των επιβαλλόμενων διοικητικών προστίμων για κάθε παράβαση από πλευράς των εταιριών να συνοδεύεται και από απαγόρευση εγκατάστασης κεραίας για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα στην συγκεκριμένη περιοχή στην οποία επιχείρησε να εγκαταστήσει χωρίς να τηρηθεί στο έπακρο η διαδικασία αδειοδοτήσεων.