ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ

ΒΟΛΟΣ ΤΡΙΤΗ 18/01/2022

Θέμα: Καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και Αναφορά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την ατμοσφαιρική ρύπανση του Βόλου

Η Περιβαλλοντική Πρωτοβουλία Μαγνησίας (ΠΠΜ), επί πολλά χρόνια τώρα, διεξάγει ένα μεγάλο αγώνα για καθαρό περιβάλλον και ποιότητα ζωής στο Βόλο και τη Μαγνησία και μέσω του Πανελληνίου Δικτύου Οικολογικών Οργανώσεων (ΠΑΝΔΟΙΚΟ) για την υπόλοιπη Ελλάδα. Ειδικότερα για το μεγάλο πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης της πόλης του Βόλου και ενάντια στην καύση σκουπιδιών και άλλων ρυπογόνων υλικών από την ΑΓΕΤ, ήδη από τις αρχές του αιώνα, που άρχισε το 2001, προβαίνει σε διαρκή ενημέρωση των πολιτών, έχει κάνει καταγγελίες και υπομνήματα στην πολιτική ηγεσία, ακτιβισμούς και μαζικές εκδηλώσεις, μαζί με τους πολίτες. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια οι υπεύθυνοι για την περιοχή μας, Περιφέρεια Θεσσαλίας, βουλευτές και Δήμος Βόλου, αδιαφορούν απολύτως για το μεγάλο αυτό πρόβλημα. Θα σημειώσουμε ακόμα ότι και οι επιστημονικοί φορείς, που έχουν παλιότερα κάνει σημαντικές προσπάθειες για το ζήτημα αυτό, το τελευταίο διάστημα αδρανούν και αυτοί.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω και αναμένοντας την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για την προσφυγή που καταθέσαμε εκεί ενάντια στις Αποφάσεις των υπουργών Περιβάλλοντος Φάμελλου και Σκρέκα, η οποία δικάστηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2021, αποφάσισε να δώσει και μια άλλη διάσταση στον αγώνα.

Έτσι τον περασμένο Δεκέμβριο η ΠΠΜ και το ΠΑΝΔΟΙΚΟ απέστειλαν εμπεριστατωμένη Καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Επίτροπο Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας κ. Virginijus SINKEVICIUS) και αντίστοιχη Αναφορά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με 22 σελίδες και 37 συνημμένα, πολλά από τα οποία είναι ολόκληρες μελέτες. Έχοντας ήδη λάβει τους αριθμούς πρωτοκόλλου αυτών, δίνουμε σήμερα στη δημοσιότητα τα βασικά σημεία της καταγγελίας-αναφοράς προς τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης:

Α. Εισαγωγή

1. Στην Ελλάδα, στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, στην πόλη του Βόλου, εδώ και πάνω από 20 έτη, η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει μια διαρκή και συνεχώς εντεινόμενη παρουσία σε βάρος της δημόσιας υγείας.
2. Καθ’ όλο αυτό το χρονικό διάστημα τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας έχουν παραλείψει :

α) να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα, αντιμετώπισης της κατάστασης,

β) να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα παρακολούθησης της αέριας ρύπανσης και ορθής ενημέρωσης του κοινού  και

γ) να επιβάλλουν τις οποιεσδήποτε κυρώσεις οι οποίες θα έχουν ως αποτέλεσμα την αναστροφή της επικίνδυνης αυτής κατάστασης.

 

Οι καταγγελίες πολιτών και φορέων, είναι διαρκείς, ενώ έχουν πραγματοποιηθεί μεγάλες κινητοποιήσεις πολιτών που έχουν εκφρασθεί με δύο μεγάλες πορείες στην πόλη του Βόλου, με τη συμμετοχή χιλιάδων πολιτών.

3. Είναι γνωστό ότι, σύμφωνα με υπολογισμούς της Ε.Ε., οι θάνατοι στην Ευρώπη, που οφείλονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση, είναι περίπου 400.000 το χρόνο.
4. Το πρόβλημα στο Βόλο έχει δύο σκέλη. Αφενός την αέρια ρύπανση από τα αιωρούμενα σωματίδια PM 10 και PM 2,5 και τους άλλους επικίνδυνους ρύπους, όπως NO2, SO2, O3 και αφετέρου τις επικίνδυνες καρκινογόνες ουσίες, όπως διοξίνες, φουράνια και βαρέα μέταλλα.
5. Επιδημιολογικές μελέτες του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας έχουν συνδέσει τις εξάρσεις των αιωρούμενων σωματιδίων με τις εισαγωγές στο νοσοκομείο του Βόλου παιδιών και ευπαθών ομάδων πολιτών. Επίσης και με την αύξηση των θανάτων. Έχουν επίσης επισημάνει ότι κρούσματα, συγκεκριμένων ειδών καρκίνου, καθώς και εγκεφαλικών, στην πόλη του Βόλου, βρίσκονται πάνω από το μέσο όρο των αντίστοιχων κρουσμάτων στο σύνολο της Ελλάδας
6. Σημειώνουμε ότι δεν έχουν γίνει επαρκείς μετρήσεις επί του εδάφους για τη διασπορά τοξικών ρύπων πέριξ των εργοστασίων για τα οποία υπάρχουν ενδείξεις για διαφυγή τέτοιων ουσιών.

 Β. Σύντομο ιστορικό

8. Το Μάιο του 2008 εκπονήθηκε μελέτη του Εργαστηρίου Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που αποφάνθηκε ότι: «η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά προβλήματα του Βόλου», οι υπερβάσεις στα PM 10 είναι πολύ πάνω από τα όρια και απέδωσε το πρόβλημα στην κυκλοφορία των οχημάτων, τη θέρμανση και τις βιομηχανίες εγγύς της πόλης του Βόλου
9. Τον Ιανουάριο του 2009 ανακοινώθηκε έρευνα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας υπό τον υπεύθυνο καθηγητή και πρύτανη κ. Κ. Γουργουλιάνη με θέμα: «Μελέτη συσχέτισης ρύπων με τη νοσηρότητα και θνησιμότητα καρδιοαναπνευστικών παθήσεων κατά τη χρονική περίοδο 2001-2007 στο Βόλο». Η έρευνα βρήκε συσχέτιση της παιδικής νοσηρότητας λόγω αναπνευστικών παθήσεων με τα επίπεδα των PM10, CO, NO2, SO2, νοσηλείες ενηλίκων εξαιτίας αναπνευστικών παθήσεων με τα PM10, NOX, O3, καθώς και σχετική συσχέτιση και άλλων παθήσεων και θνησιμότητας με τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
10. Τον Ιούνιο του 2015 υποβλήθηκε τροποποιημένη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της βιομηχανίας τσιμέντων ΑΓΕΤ «Ηρακλής» η οποία έλαβε έγκριση στις 4 Σεπτεμβρίου 2015. Η βιομηχανία αυτή βρίσκεται μέσα στην πόλη του Βόλου.

Στις 21 Οκτωβρίου 2016 υποβάλλεται νέα τροποποίηση της παραπάνω μελέτης η οποία έλαβε έγκριση στις 24 Φεβρουαρίου 2017. Με την έγκριση αυτή επιτράπηκε η αύξηση του οργανικού άνθρακα (TOC) από 10 mg/Nm3 σε 40 mg/Nm3 και η καύση RDF σε ποσότητες μέχρι 200.000 τόνους το χρόνο. Δόθηκε δε η άδεια εισαγωγής σκουπιδιών με πλοία από το εξωτερικό για καύση, με επιδότηση, στη βιομηχανία ΑΓΕΤ. Από τη ΜΠΕ της βιομηχανίας αυτής προκύπτει ότι εκπέμπονται ετησίως στην ατμόσφαιρα της πόλης του Βόλου περίπου 3.000 εκατομμύρια Νm3 απαέρια.

11. Το 2008 είχε εκπονηθεί μελέτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου η οποία ανέφερε ότι οι εγκαταστάσεις των τσιμεντοβιομηχανιών δεν είναι κατάλληλες για να καίνε «εναλλακτικές πρώτες ύλες και ενώσεις του χλωρίου οι οποίες ενδεχομένως περιέχονται στο RDF».
12. Στις 21 Μαρτίου 2017 έγινε αυτοψία κλιμακίου ελέγχου της Περιφέρειας Θεσσαλίας στη βιομηχανία ΑΓΕΤ και διαπίστωσε διάφορες παραβάσεις της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος.
13. Την 1 Απριλίου 2018 πολίτες του Βόλου ακινητοποίησαν φορτηγό που μετέφερε το υποτιθέμενο RDF της ΑΓΕΤ και διαπιστώθηκε ότι το υλικό αυτό περιείχε πλαστικό σε αναλογία περίπου 90%!
14. Τον Ιούλιο του 2018 εκπονείται μελέτη του Ιατρικού Συλλόγου Μαγνησίας για τις επιπτώσεις στην υγεία από την καύση RDF, SRF, σύμφωνα με την οποία η καύση αυτών των υλικών σε εγκαταστάσεις βιομηχανιών, παλαιάς τεχνολογίας, απελευθερώνει τοξικούς ρύπους με επιπτώσεις στην υγεία των πολιτών.
15. Στις 18 Δεκεμβρίου 2018 εκπονείται μελέτη του Εργαστηρίου Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας σχετικά με τη «νοσηρότητα και θνησιμότητα νεοπλασματικών, καρδιαγγειακών και αναπνευστικών νόσων στην Περιφέρεια Θεσσαλίας» που, μεταξύ άλλων, διαπιστώνει αυξημένη θνησιμότητα από κακοήθη νεοπλάσματα και εγκεφαλικά στην πόλη του Βόλου, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμα και 3 φορές περισσότερο από το γενικό μέσο όρο στην Ελλάδα.
16. Έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου της ΕΕ, το 2018 με αριθμό 23, επισημαίνει, μεταξύ άλλων τα εξής: «…οι ευρωπαίοι πολίτες εξακολουθούν να εισπνέουν αέρα επιβλαβή για την υγεία τους, κυρίως εξαιτίας ανεπαρκειών τόσο της νομοθεσίας όσο και της υλοποίησης της πολιτικής» και συστήνει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να λάβει «αποτελεσματικότερα μέτρα για την επικαιροποίηση της οδηγίας για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα την απόδοση προτεραιότητας στην πολιτική για την ποιότητα του αέρα και την ενσωμάτωση αυτής σε άλλες πολιτικές της ΕΕ και, τέλος, τη βελτίωση της ευαισθητοποίησης και της ενημέρωσης του κοινού».
17. Στις 15 Οκτωβρίου 2020 παρουσιάστηκε, στα πλαίσια Επιστημονικού Συνεδρίου πνευμονολογίας που πραγματοποιήθηκε στο Βόλο, μελέτη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με την ευθύνη των καθηγητών Γ. Σαχαρίδη και Κ. Γουργουλιάνη, σχετικά με τις ενδείξεις 12 σταθμών μέτρησης των αιωρούμενων σωματιδίων PM 2,5, επί ένα ολόκληρο έτος (1 Μαρτίου 2019 μέχρι 29 Φεβρουαρίου 2020). Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή βρέθηκαν υπερβάσεις των ορίων της Ελληνικής και Ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τις 178 μέρες του χρόνου(!), καθώς και υπέρβαση των ετήσιων ορίων Ελληνικής και Ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Τις ημέρες που παρατηρούνται εξάρσεις, στις μετρήσεις των PM 2,5, βρέθηκαν αυξημένες εισαγωγές παιδιών (32%) και ευπαθών ομάδων (25%) στο νοσοκομείο του Βόλου.
18. Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) με τίτλο: «Air quality in Europe—2020 report (Η ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη-έκθεση του 2020)» επισημαίνει, ανάμεσα σε άλλα ότι: στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, έχει τεθεί ως στόχος να επιτευχθούν μηδενικά επίπεδα σε κάθε μορφή ρύπανσης και ότι η μακροχρόνια έκθεση σε ατμοσφαιρικούς ρύπους προκαλεί καρδιαγγειακές και αναπνευστικές νόσους, ενώ πιθανολογείται η συσχέτιση με τη σοβαρότητα των λοιμώξεων από τη νόσο COVID-19.
19. Η Ελληνική Κυβέρνηση, με Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, υιοθετεί ένα Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΕΣΔΑ) που, σε συνδυασμό με το υπό ψήφιση νομοσχέδιο για την Ανακύκλωση, προωθεί ως λύση την καύση απορριμμάτων δημιουργώντας μάλιστα τέσσερις τέτοιες μονάδες σε διάφορες περιοχές στην Ελλάδα. Μια από αυτές προβλέπεται να δημιουργηθεί από το Δήμο Βόλου για να παράγει SRF το οποίο θα καίγεται στις εγκαταστάσεις της ΑΓΕΤ Βόλου.

Αυτό προφανώς είναι αντίθετο με τους στόχους που θέτει η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Θετικά τοποθετήθηκε το Περιφερειακό Συμβούλιο Θεσσαλίας, στις 16 Ιουνίου 2020, στη Δημιουργία Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων από το Δήμο Βόλου, αλλά αρνητικά στην παράλληλη δημιουργία μονάδας παρασκευής SRF, RDF. Αντίστοιχη άποψη εξέφρασαν την ίδια μέρα και οι επιστημονικοί φορείς της Μαγνησίας. Επίσης 65 Έλληνες διακεκριμένοι επιστήμονες, από όλη την Ελλάδα, εξέφρασαν, στις 4 Δεκεμβρίου 2020, την αντίθεσή τους στην προωθούμενη καύση αποβλήτων.

21. Με μεγάλη καθυστέρηση η πολίτες του Βόλου πληροφορήθηκαν ότι η βιομηχανία «Χαλυβουργία Α.Ε» που βρίσκεται σε απόσταση 6 περίπου χιλιομέτρων από το Βόλο παραβίασε τους όρους της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), όπως διαπιστώθηκε τον Ιούνιο του 2019 από έλεγχο υπαλλήλων της Περιφέρειας Θεσσαλίας από κοινού με Επιθεωρητές Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος. Παρόλα αυτά καμία οικονομική ή διοικητική κύρωση δεν υπήρξε από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Περιφέρειας Θεσσαλίας, παρά τις σχετικές υποδείξεις των ελεγκτών. Η Περιφέρεια Θεσσαλίας, αρκέστηκε σε υποβολή μήνυσης στις 29 Αυγούστου 2019. Η σχετική δίκη έγινε στις 11 Νοεμβρίου 2021 και ο Τεχνικός Διευθυντής της αθωώθηκε.

Να σημειωθεί ότι το 2007 πέριξ της βιομηχανίας αυτής βρέθηκαν, μετά από έρευνα του ερευνητικού κέντρου  «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ», επί του εδάφους, μεγάλες ποσότητες καρκινογόνων ουσιών, όπως οι διοξίνες, τέσσερις φορές πάνω από τα όρια συναγερμού με αποτέλεσμα, τότε, την καταστροφή του φυτικού και ζωικού κεφαλαίου της περιοχής, ενώ το εργοστάσιο αναγκάστηκε να εγκαταστήσει νέα τεχνολογία για την ψύξη των απαερίωντου.

Στη συνέχεια καταγράφονται και τεκμηριώνονται 12 παραβάσεις της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας, πράγμα που αποτελεί και το σημαντικότερο στοιχείο της Καταγγελίας και της Αναφοράς προς τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τέλος παρουσιάζονται στη συνέχεια, με εκτενέστερο και αναλυτικότερο τρόπο, όσα αναφέρονται στο προαναφερθέν «Σύντομο Ιστορικό».

Από όλα τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι η ΠΠΜ και το ΠΑΝΔΟΙΚΟ, για μια ακόμα φορά, ανέλαβαν για λογαριασμό των πολιτών της πόλης του Βόλου και της ίδιας της πόλης (ενόψει της αδράνειας επιστημονικών φορέων και πολιτικής ηγεσίας), να καταγγείλουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα όσα συμβαίνουν στην πόλη που ζούμε και αναπνέουμε, με την ελπίδα ότι σύντομα θα υπάρξουν αποτελέσματα που θα δικαιώσουν τους μέχρι σήμερα αγώνες των πολιτών του Βόλου για καθαρό περιβάλλον.