Βόλος 23/03/2015
Προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος κ. Ι. Τσιρώνη
Θέμα: Θεώρηση προβλημάτων περιβάλλοντος στην Ελλάδα και γενικότερα
· ΑΠΟΥΣΙΑ ΕΛΕΓΧΩΝ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
Το μεγαλύτερο πρόβλημα, για την εφαρμογή της νομοθεσίας στην Ελλάδα, είναι η απουσία ελέγχων από την πλευρά της διοίκησης. Η κατάσταση αυτή, που γιγαντώνει την αυθαιρεσία και την παρανομία, έχει επιδεινωθεί τα χρόνια της κρίσης, εξαιτίας των απολύσεων και συνταξιοδοτήσεων υπαλλήλων, καθώς και της διαφθοράς. Ο έλεγχος αυτός αφορά και προγράμματα και οικονομικές δαπάνες, σε σύγκριση με το όποιο αποτέλεσμα.
· ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ
Α. Εγκατάλειψη όλων των σχεδίων για νέες λιγνιτικές μονάδες (Νομοί Κοζάνης και Φλώρινας) ή λιθανθρακικές μονιάδες (Αντίκυρα, Λάρυμνα, Αλιβέρι). Είμαστε αντίθετοι στην κατασκευή μονάδων ενέργειας στην Ελευσίνα και τα Αντίκυρα.
Β. Προώθηση, χωρίς άλλη καθυστέρηση του χωροταξικού σχεδίου των ΑΠΕ, η τελική μορφή του οποίου οφείλει να λαμβάνει υπ’ όψιν αφ’ ενός τη θεμελιώδη τοποθέτηση των περιβαλλοντικών οργανώσεων ότι πρέπει να αντιμετωπίζονται ως λύση πρωτίστως και όχι ως πηγή περιβαλλοντικών οχλήσεων και αφ’ ετέρου τις συγκεκριμένες θέσεις που γραπτώς έχουν υποβάλει.
Γ. Βαθμιαία αλλά αποφασιστική εισαγωγή στοιχείων της βιοκλιματικής δόμησης στον κτηριοδομικό κανονισμό. Κατασκευή κάθε νέου δημοσίου κτιρίου με βάση τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής
Δ. Εκπόνηση και εφαρμογή εθνικού σχεδίου εξοικονόμησης ενέργειας.
· ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ
Α. Παρά την ίδρυση 27 Φορέων Διαχείρισης προστατευομένων περιοχών, που στη συνέχεια αποδυναμώθηκαν, η στασιμότητα κυριαρχεί. Δυστυχώς ούτε προεδρικά διατάγματα προστασίας και διαχείρισης υπάρχουν, ούτε χρηματοδοτούνται. Μελέτες και φορείς (χωρίς εξουσίες και χρήματα) δεν αρκούν, απαιτείται ανατροπή τετελεσμένων (καταπατήσεις κ.λ.π.) και εφαρμογή της νομοθεσίας.
Το πλέον επείγον καθήκον είναι η νομοθετική θωράκιση των περιοχών που έχουν Φ.Δ. με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Είναι όμως άμεσα εφικτή η προώθηση στη Βουλή των ώριμων περιπτώσεων (πχ Στροφιλιά- Κοτύχι, Χελμός Βουραϊκός, Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου κλπ), για τις οποίες υπάρχουν έτοιμα σχέδια π.δ. ή Κ.Υ.Α.
Β. Μέτρα αποτροπής της ρύπανσης των ποταμών. Άμεσα δραστική αντιμετώπιση του προβλήματος του Ασωπού αλλά και της αύξουσας υποβάθμισης ποταμών όπως ο Σπερχειός και ο Θεσσαλικός Πηνειός. Γενικότερα εφαρμογή της οδηγίας για τα νερά αλλά και του σχετικού ελληνικού νόμου. Ενεργοποίηση της Εθνικής Επιτροπής Υδάτων η οποία έχει θεσμοθετηθεί αλλά δεν συνεδριάζει (ν. 3199/2003).
Γ. Σθεναρή αντιμετώπιση της διασυνοριακής ρύπανσης και πλημμύρων των ποταμών της Β. Ελλάδας.
Δ. Υπάρχει ανάγκη οριοθέτησης και προστασίας των ρεμάτων, κυρίως στις αστικές περιοχές (π.χ. Λεκανοπέδιο Αττικής ) και της ανάδειξής των σε πνεύμονες πρασίνου, χώρους περιπάτου και αναψυχής. Να αναδειχθούν σε ζώνες δροσισμού και βιοποικιλότητος, ενώ παράλληλα θα αποφεύγονται οι καταπατήσεις .
Ε. Επαναλαμβανόμενες απόπειρες παρατηρούνται για μείωση της προστασίας των δασών τόσο στο νομοθετικό όσο και στο συνταγματικό επίπεδο. Επιδιώχθηκε τροποποίηση του συντάγματος και η διάκριση δασικών εκτάσεων και δασών, με στόχο την ικανοποίηση των πιέσεων των οικοδομικών συνεταιρισμών και τη συνολική νομιμοποίηση των προ του 1975 καταπατήσεων, με προφανή κίνδυνο απώλειας πλέον του ενός τρίτου των σημερινών δασών. Ζητείται αλλαγή της δασικής πολιτικής. Αλλαγή του νόμου 3208/2003, ιδίως του άρθρου 1. Ουσιαστική ενίσχυση σε πόρους και προσωπικό της Δασικής Υπηρεσίας. Ανάρτηση των ήδη εκπονημένων δασικών χαρτών και η ολοκλήρωση εκείνων που λείπουν. Εγκατάλειψη του έτους 1975 ως έτους βάσης για την οριοθέτηση των δασικών περιοχών.
Ένα πλήθος αυθαιρεσιών υποβαθμίζει τους υγρότοπους: παράνομο κυνήγι, υπερβόσκηση, οδοποιία, καταπατήσεις.
ΣΤ. Ουσιαστική πολιτική πρόληψης των πυρκαγιών. Έχουμε προτείνει στην Πολιτεία την καθιέρωση του «τεκμηρίου εμπρηστή». Δηλαδή όποιος επωφελείται από την πυρκαγιά (χτίζει, περιφράσσει, οικειοποιείται), να θεωρείται οιονεί εμπρηστής. Προτείναμε επίσης την πιο ενεργή εμπλοκή των ενόπλων δυνάμεων στη διαδικασία κατάσβεσης των πυρκαγιών, όπου χρειάζεται.
Σε ότι αφορά τα δάση και τις πυρκαγιές, οι διεκδικήσεις και οι πιέσεις για οικοδόμηση διευκολύνονται από την έλλειψη δασολογίου.
Ζ. Υπογραμμίζουμε επίσης την ανάγκη εγκατάλειψης του φαραωνικού σχεδίου εκτροπής του Αχελώου.
· ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
Σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να συζητηθεί χρήση πυρηνικής ενέργειας στη χώρα μας για λόγους στοιχειώδους ασφαλείας και αειφορίας. ΄Όμως δικαιούμεθα ως γείτων χώρα να αντιταχθούμε σθεναρά στη χρηματοδότηση με κοινοτικά χρήματα πυρηνικών σχεδίων της Βουλγαρίας (Μπέλενε -με απαρχαιωμένη ρωσική τεχνολογία) και των πρόσφατων σχεδίων της Αλβανίας.
· ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
Η επανάληψη του αποτυχόντος ισπανικού μοντέλου με τη μαζική παραγωγή «τειχών» από δεύτερες κατοικίες αποδείχθηκε μεγάλο λάθος. Ζητούμε την απόσυρση του υπάρχοντος σχεδίου και την εκπόνηση νέου σε ήπιες και βιώσιμες βάσεις.
· ΑΚΤΕΣ
Οι περιαστικές ακτές έχουν δεχτεί σοβαρά πλήγματα από την οδοποιία, τις περιφράξεις από ιδιώτες και τον περιορισμό της πρόσβασης του κοινού και από τη διάβρωση. Ανησυχούμε σοβαρά για την διαδικασία ιδιωτικοποίησης δημοσίων ακταίων κτημάτων μέσω παραχώρησής τους στον ΤΑΙΠΕΔ.
Πρέπει να αποκλειστεί οποιοδήποτε νομοσχέδιο για τον αιγιαλό που περιλαμβάνει διατάξεις και μάλιστα αντισυνταγματικές, που περιορίζουν τον κοινόχρηστο χαρακτήρα των ακτών υπέρ της οικονομικής τους αξιοποίησης από ιδιωτικά συμφέροντα, με σοβαρές επιπτώσεις τόσο στην δημόσια κτήση, όσο και στην ευαίσθητη βιοποικιλότητα των ακτών.
· ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ
Εν όψει του γεγονότος ότι είμαστε από τις πιο επιβαρημένες σε μικροσωματίδια χώρες (4 πόλεις μας στη χειρότερη 10άδα της Ε.Ε.) ζητούμε γενναία τοποθέτηση της χώρας στο συμβούλιο υπουργών για τη νέα οδηγία για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα (όχι τοπικές εξαιρέσεις, όχι παρατάσεις δύο σταδίων στα παλιά όρια) αλλά, προπαντός εφαρμογή μιας νέας αυστηρής πολιτικής καθαρού αέρα στις μεγάλες πόλεις μας.
· ΡΟΛΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΕΠ
Θεωρούμε ότι σήμερα είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διερευνηθεί η συμμετοχή των περιβαλλοντικών ΜΚΟ, και ιδιαίτερα του ΠΑΝΔΟΙΚΟ στις Επιτροπές Παρακολούθησης των ΠΕΠ.
· ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ – ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ
Μεγάλη καθυστέρηση παρατηρείται σε ότι αφορά τη διαχείριση των αποβλήτων, αστικών και βιομηχανικών. Παρά την μείωση των ανεξέλεγκτων αποθέσεων (στις οποίες συχνά οι ίδιοι οι δήμαρχοι βάζουν φωτιά το καλοκαίρι προς μείωση του όγκου) αυτές δέχονται πάνω από το ένα τρίτο των οικιακών απορριμμάτων. Η πρακτική αυτή είναι από τις κυριότερες αιτίες των δασικών πυρκαγιών.
Συγχρόνως οι ανεξέλεγκτες αποθέσεις προκαλούν και άλλα προβλήματα όπως ρύπανση υδροφορέων ή αισθητική προσβολή περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλλους .
Παράλληλα η ανακύκλωση έχει περιορισμένη εφαρμογή και σε ελάχιστο αριθμό δήμων, ενώ η μέθοδος της διαλογής στην πηγή δεν υφίσταται.
Δυστυχώς δεν έχουν ακόμα ενεργοποιηθεί επαρκώς όλα τα «συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης», παρά τις προθεσμίες που μας έχουν τεθεί από την Ε.Ε.
Σε ότι αφορά τα οικοδομικά απορρίμματα, παρότι εν δυνάμει μπορούν να τύχουν 100% ορθολογικής διαχείρισης, με σημαντικό ποσοστό ανακύκλωσης, πετιούνται χωρίς ανακύκλωση, ως μπάζα.
Σε ότι αφορά τα αστικά λύματα μεγάλη πρόοδος έχει σημειωθεί μια και τα μεγαλύτερα πολεοδομικά συγκροτήματα διαθέτουν ήδη, λιγότερο ή περισσότερο καλά, λειτουργούντες βιολογικούς καθαρισμούς. Όμως σημαντικός αριθμός μικρότερων πόλεων στερείται ακόμη και αποχετευτικών αγωγών ή συστημάτων απλής πρωτοβάθμιας καθίζησης.
Τα τοξικά και νοσοκομειακά απόβλητα είναι μια ακόμη πληγή. Κρούσματα παράνομης ταφής και διακίνησης δείχνουν ότι η διαχείρισή τους δεν είναι η ενδεικνυόμενη
Για όλες τις παραπάνω επιμέρους περιπτώσεις απαιτείται η εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος, με αυστηρό χρονοδιάγραμμα και άξονες.
Μείωση απορριμμάτων, έλεγχος τοξικών, ανακύκλωση με έμφαση τη διαλογή στην πηγή, γενναιότητα στην χωροθέτηση ΧΥΤΑ, αποκατάσταση χώρων ανεξέλεγκτης απόθεσης, τόλμη για υιοθέτηση μεθόδων διαχείρισης χωρίς καύση, στην μετά Χ.Υ.Τ.Α. εποχή.
· ΕΡΗΜΟΠΟΙΗΣΗ – ΔΙΑΒΡΩΣΗ
Αυξανόμενες επεμβάσεις στις ορεινές λεκάνες απορροής (πυρκαγιές, αποδάσωση, οδοποιία στα βουνά, υπερβόσκηση, αυθαίρετη δόμηση) επιδεινώνουν τα χειμαρρικά φαινόμενα με αποτέλεσμα την έκπλυση του επιφανειακού γόνιμου εδάφους και την είσοδο στο φαύλο κύκλο της ερημοποίησης. Αν λάβουμε υπόψη και την επίπτωση του φαινομένου του θερμοκηπίου, το θέμα οφείλει να αποτελέσει αντικείμενο μακροχρόνιας εθνικής πολιτικής, πρώτης προτεραιότητας, που να περιλαμβάνει συστηματική προστασία της βλάστησης και των αναβαθμίδων, σε επικλινή ιδίως εδάφη, και άλλα συναφή μέτρα. Θυμίζουμε ότι από την ερημοποίηση απειλείται το 35% της χώρας.
· ΓΕΩΡΓΙΑ
Η ελληνική γεωργία παρουσιάζει όλο και περισσότερο μη αειφορικά χαρακτηριστικά. Μονοκαλλιέργειες βασισμένες στην υπερχρήση χημικών εισροών, υποβάθμιση υδροφορέων, απώλεια εντόπιων ποικιλιών είναι ενδεικτικές της αύξουσας βλάβης που προκαλείται στα οικοσυστήματα και το καλλιεργήσιμο έδαφος. Η βιολογική γεωργία, παρά τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας, είναι πίσω σε σχέση με άλλες χώρες, ακόμα και της Βόρειας Ευρώπης και πρέπει να ενισχυθεί άμεσα. Είμαστε υπέρ της απαγόρευσης των μεταλλαγμένων στην Ελλάδα και στην Ευρώπη και υπέρ της διάδοσης και δημιουργίας δημόσιας τράπεζας παραδοσιακών σπόρων.
· ΟΡΥΚΤΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ
Τα μεταλλεία, τα χρυσωρυχεία, αλλά και τα ανεξέλεγκτα λατομεία, είναι η πλέον χαρακτηριστική μορφή μη βιώσιμης δραστηριότητας, που ιδρύονται ενάντια στη βούληση των τοπικών κοινωνιών και αποτελούν σοβαρές αιτίες δηλητηρίασης εδαφών και νερών και γενικά υποβάθμισης του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής των πολιτών (π.χ. Χαλκιδική).
· ΠΑΝΙΔΑ
Το κυνήγι και η λαθροθηρία αποτελούν ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα για τη διατήρηση της πανίδας στον τόπο μας. Δυστυχώς κάθε χρόνο το Υπουργείο Γεωργίας εκδίδει σχεδόν πανομοιότυπες ρυθμιστικές για το κυνήγι, χωρίς να υπάρχουν αξιόπιστες μελέτες για την κατάσταση της πανίδας και παρά τις αντίθετες θέσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Αποτέλεσμα είναι η μείωση της βιοποικιλότητας, γεγονός που έχει επίπτωση σε πολλές άλλες δραστηριότητες όπως π.χ. η γεωργία. Θέση μας είναι η ολική κατάργηση του κυνηγιού, το οποίο δεν έχει κανένα λόγο ύπαρξης στο σύγχρονο κόσμο, παρά μόνον την εκτόνωση βάρβαρων ενστίκτων και τη συντήρηση της βιομηχανίας των παρελκόμενών του.
Από την άλλη μεριά η υπεραλίευση και τα σύγχρονα μέσα, ιδίως οι μηχανότρατες, που χρησιμοποιούνται σήμερα έχουν δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην επάρκεια αλιευμάτων, με πρώτα θύματα τους ίδιους τους ψαράδες. Την άσχημη αυτή εικόνα έρχονται να συμπληρώσουν οι δυναμιτιστές που καταστρέφουν το γόνο και το αλίευμα και που πολλές φορές δρουν με την ανοχή υπηρεσιών και την κάλυψη πολιτικών. Οι ιχθυοκαλλιέργειες παρά τη συμβολή τους στην αύξηση της προσφοράς αλιευμάτων, οφείλουν να χωροθετούνται με αυστηρούς όρους, αποφεύγοντας ευαίσθητα οικοσυστήματα (κλειστοί όρμοι). Εκτός των άλλων αποτελούν και τουριστική υποβάθμιση.
Στον τομέα της αστικής πανίδας ζητάμε την εφαρμογή του νόμου για την διαχείριση των αδέσποτων ζώων από τους δήμους και την περαιτέρω αυστηροποίηση της νομοθεσίας.
Είμαστε επίσης υπέρ της απαγόρευσης της εκτροφής γουνοφόρων ζώων.
Στηρίζουμε την απαγόρευση της αιχμαλωσίας των κυτωδών, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ύπαρξη δελφιναρίου στο αττικό ζωολογικό πάρκο, παρά την απαγόρευση που υπάρχει ήδη για τη χρησιμοποίηση ζώων σε θεάματα.
Ζητάμε επίσης την θεσμοθέτηση ενός ολοκληρωμένου νομικού πλαισίου για την διατήρηση ζώων σε αιχμαλωσία (ζωολογικοί κήποι, εκθέσεις ζώων κτλ).
Σημαντικό επίσης βήμα για την προστασία του περιβάλλοντος, της υγείας των πολιτών και την ευζωία των ζώων είναι η κατάργηση της εντατικής εκτροφής για παραγωγή ζωικών προϊόντων, ακολουθώντας την παγκόσμια τάση έχοντας σαν αποτέλεσμα και μια ποιο ηθική κοινωνία.
ΤΕΛΟΣ
Για ορισμένα από τα παραπάνω ζητήματα υπάρχουν πορίσματα των θεματικών Συνεδρίων του ΠΑΝΔΟΙΚΟ, τα οποία επισυνάπτουμε.
Η Εκτελεστική Γραμματεία του ΠΑΝΔΟΙΚΟ