ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ (Γ. ΚΑΛΛΙΑΜΠΕΤΣΟΣ, Δ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, Δ. ΜΙΧΑΛΟΣ)

ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ: Να συνεχίσουμε λοιπόν δίνοντας τον λόγο στον Σύμβουλο του Υπουργείου Ανάπτυξης κύριο Αγγελόπουλο.

Κ. ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ: Για κάποιες επιχειρήσεις σε ευαίσθητες περιοχές της χώρας μας ή και ολόκληρου του πλανήτη η επίδειξη κοινωνικής και περιβαλλοντικής ευαισθησίας αποτελεί προϋπόθεση ανάπτυξης, αν όχι επιβίωσης. Στη προώθηση παρόμοιων ενεργειών για την ενδυνάμωση της περιβαλλοντικής και κοινωνικής ευαισθησίας των επιχειρήσεων συνοψίζει το νόημά της και η εταιρική κοινωνική ευθύνη, γνωστή και ως ΕΚΕ.
Ωστόσο δεν επαρκούν μόνο οι «παθητικές» ενέργειες και πρωτοβουλίες εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, δηλαδή η ενσωμάτωση της κοινωνικής και περιβαλλοντικής διάστασης στη λειτουργία μιας επιχείρησης, αλλά απαιτείται και ανάληψη «ενεργητικών» πρωτοβουλιών όπως είναι για παράδειγμα η ενημέρωση των καταναλωτών για περιβαλλοντικά ή μη θέματα που τους αφορούν, η δεντροφύτευση καμένων δασικών περιοχών και άλλες.
Η έννοια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης αποκτά διαρκώς μεγαλύτερη σημασία τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αποτελεί μέρος της συζήτησης για τη παγκοσμιοποίηση, την ανταγωνιστικότητα και την αειφόρο ανάπτυξη. Σε αυτό το πνεύμα η προώθησή της οφείλει να πορεύεται παράλληλα με τα μέτρα για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας.
Τα οφέλη από τη προώθηση της ΕΚΕ δεν περιορίζονται μόνο στο εκτός της επιχείρησης περιβάλλον, αλλά επιστρέφουν και στην ίδια την επιχείρηση με τη μορφή της βελτίωσης της φήμης της, την επέκταση της πελατείας και της διείσδυσής της σε νέες αγορές, την αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων και τελικά την υψηλή ανταγωνιστικότητα.
Όσον αφορά την «διείσδυση» που έχει η ΕΚΕ στη χώρα μας, όπως ειπώθηκε και πριν είναι πολύ μικρή και ίσως το να «πουλήσουμε» στις επιχειρήσεις ότι θα αυξήσουν τη πελατεία τους ή την αγορά τους είναι η αρχή για να γίνει κάτι τέτοιο. Αν και όπως είπε και ο κύριος Παπαδόπουλος δεν πρέπει να τη βλέπουμε την ΕΚΕ μόνο έτσι, αλλά πιστεύω στο ξεκίνημα ίσως να είναι το έναυσμά για να μπορέσουμε να στρέψουμε τις επιχειρήσεις προς αυτό τον τομέα.
Ψάχνοντας λοιπόν τη βιβλιογραφία κανείς θα δει ότι υπάρχουν γενικά τρεις σχολές αντιμετώπισης της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις επαφίεται και στη νοοτροπία του επιχειρηματία και των επιχειρήσεων. Για παράδειγμα είναι χαρακτηριστικό αυτό που είπε ο Μιλτον Φρίντμαν το 1970, ότι υπάρχει μια και μόνο μια κοινωνική ευθύνη για τις επιχειρήσεις, να χρησιμοποιούν τους πόρους και να κάνουν ότι μπορούν για να αυξάνουν τα κέρδη τους. Αυτή είναι η μια άκρη, δηλαδή ότι η ενασχόληση με την εταιρική κοινωνική ευθύνη σπαταλά πόρους για μια επιχείρηση, άρα μειώνει τα κέρδη της. Δηλαδή δρα ανταγωνιστικά.
Η άλλη άκρη είναι ότι και οι τρεις πυλώνες, δηλαδή και η κοινωνική ευαισθησία και οι περιβαλλοντικοί, αλλά και οι οικονομικοί στόχοι βαδίζουν παράλληλα. Η μεσαία σχολή θα λέγαμε είναι αυτή που βλέπει την εταιρική κοινωνική ευθύνη ως ένα μέσο για να αυξήσει τη φήμη της, τη πελατεία της και τα κέρδη της. Καμία εταιρεία δεν χρησιμοποιεί ένα από αυτά τα τρία μοντέλα στενά, αλλά υπάρχουν μίξεις. Στις σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίες η εταιρική κοινωνική ευθύνη αποτελεί τη συνισταμένη προσπάθεια της επιχειρηματικής κοινότητας προς όφελος της κοινωνικής σταθερότητας και της ευημερίας.
Όπως σημειώνει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σήμερα περισσότερο από ποτέ η Ευρώπη χρειάζεται δραστήριους επιχειρηματίες, θετικές συμπεριφορές απέναντι στο επιχειρηματικό πνεύμα και εμπιστοσύνη στις επιχειρήσεις. Σε πρόσφατη ανακοίνωσή της μάλιστα προβάλλει την ανάγκη να γίνει η Ευρώπη πόλος αριστείας στο τομέα της κοινωνικής ευθύνης.
Παράλληλα, από το 2000 αναπτύσσεται και η πρωτοβουλία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, που ακούσαμε αρκετά και από τη κυρία Αλεξίου προηγουμένως. Είναι γεγονός ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις λόγω μεγέθους, οργάνωσης και οικονομικών δυνατοτήτων μπορούν να αντεπεξέλθουν καλύτερα σε αυτές τις υποχρεώσεις και στην υλοποίηση δράσεων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.
Ωστόσο το κράτος και οι υπόλοιποι θεσμοί οφείλουν όχι μόνο να ευνοούν την ανάληψη ανάλογων πρωτοβουλιών από τις μεγάλες επιχειρήσεις, αλλά να ενθαρρύνουν και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις προς την ίδια κατεύθυνση. Μπορεί για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να φαίνεται ότι αποτελεί πολυτέλεια η ενασχόλησή τους με την ΕΚΕ, ωστόσο μακροπρόθεσμα αυτή η ενασχόληση χτίζει μια πολύ καλή φήμη η οποία αποτελεί για αυτές κεφάλαιο δυσαναπλήρωτο.
Σε αυτό το πλαίσιο και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις μπορούν να αναλάβουν δράση για τη κατάρτιση και εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού τους, για την υγιεινή και ασφάλεια στο χώρο εργασίας, την εξισορρόπηση της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής των εργαζομένων τους, που είναι και το μεγάλο ζητούμενο στις ανεπτυγμένες χώρες.
Να σημειώσω σε αυτό το σημείο ότι το εθνικό σχέδιο ανάπτυξης της Ιρλανδίας, το οποίο πλέον χρησιμοποιεί μόνο εθνικούς πόρους, σε συζητήσεις που είχαμε μαζί τους ένας από τους τρεις βασικούς τομείς για την επόμενη 8ετία από το 2007 ως το 2003 είναι οι υποδομές για τη φύλαξη των παιδιών και δράσεις οι οποίες διευκολύνουν και τους άντρες και τις γυναίκες να απασχολούνται χωρίς αυτό να συμβαίνει εις βάρος της οικογενειακής και προσωπικής τους ζωής.
Σε αυτό το πνεύμα το Υπουργείο Ανάπτυξης μέσω του επιχειρησιακού προγράμματος Ανταγωνιστικότητα επιδοτεί τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις για την ανάληψη παρόμοιων δράσεων και ενεργειών και συγκεκριμένα προβλέπει την χρηματοδότηση επιχειρήσεων για την εφαρμογή συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας του τεχνολογικού και οργανωτικού εκσυγχρονισμού με σκοπό τη ποιοτική βελτίωση της παραγωγικής δραστηριότητας της επιχείρησης. Επίσης προβλέπει δράσεις με στόχο τον οικολογικό αναπροσανατολισμό της παραγωγικής δραστηριότητας μέσω της εισαγωγής περιβαλλοντικά φιλικής τεχνολογίας στη παραγωγική διαδικασία.
Επιπλέον, ενισχύει την ίδρυση νέων και την επέκταση υφιστάμενων επιχειρήσεων για την αποσυναρμολόγηση, αξιοποίηση στερεών υλικών και αποβλήτων και επιδοτεί επιχειρήσεις όλων των τομέων για την ανάπτυξη και πιστοποίηση συστημάτων διασφάλισης ποιότητας, συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης, συστημάτων διαχείρισης υγιεινής και ασφάλειας.
Παράλληλα, στο πλαίσιο της δράσης «Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας των ατόμων με αναπηρίες» χρηματοδοτεί ολοκληρωμένα επιχειρηματικά σχέδια ατόμων, επιχειρηματιών δηλαδή με αναπηρίες.
Κυρίες και κύριοι, οι επιχειρήσεις δεν πρέπει να είναι και δεν είναι αποκομμένες από τη κοινωνία, αντίθετα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της. Σε αυτό το πλαίσιο μπορούμε όλοι να κατανοήσουμε ότι η ΕΚΕ έχει σχέση με ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις και όχι με υποχρεώσεις. Άλλωστε η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας θα έρθει από την προώθηση της υγιούς και υπεύθυνης επιχειρηματικότητας. Αυτού του είδους η επιχειρηματικότητα είναι που αντανακλάται τόσο στη ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών που παρέχει κάθε επιχείρηση, όσο και στον τρόπο λειτουργίας της και στο πώς αυτός επηρεάζει τη κοινωνία και το φυσικό περιβάλλον μέσα στο οποίο λειτουργεί.
Η προώθηση δράσεων ΕΚΕ οφείλει να ενισχυθεί και σε αυτό το σημείο ο ρόλος των εργαζομένων, των εκπροσώπων τους και των συνδικαλιστικών οργανώσεων είναι κρίσιμος. Όπως κρίσιμος είναι ο ρόλος και των μη κυβερνητικών οργανώσεων και των οργανώσεων των καταναλωτών. Με δεδομένο ότι η ΕΚΕ στηρίζεται στην εθελοντική υλοποίηση ενεργειών και δράσεων, το κράτος μπορεί να υποστηρίζει έμμεσα ή άμεσα παρόμοιες δράσεις, αλλά όχι να τις επιβάλλει.
Ας μην παραβλέπουμε το γεγονός ότι σε ορισμένες χώρες και σε ορισμένες περιπτώσεις η εκπλήρωση των υποχρεώσεων των επιχειρήσεων απέναντι στο κράτος αποτελεί μια μορφή έκφρασης της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Δεν μπορεί για παράδειγμα μια εταιρεία να φοροδιαφεύγει ή να εισφοροδιαφεύγει και παράλληλα να υλοποιεί δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Οι εταιρείες που συνειδητοποιούν τα οφέλη της ΕΚΕ βελτιώνουν την οικονομική τους απόδοση, ενισχύουν την εταιρική τους εικόνα και την αφοσίωση των πελατών τους, βελτιώνουν την ικανότητα προσέλκυσης και διατήρησης καλών και υψηλού επιπέδου εργαζομένων, ένα χαρακτηριστικό το οποίο είναι κλειδί για τις ανεπτυγμένες χώρες, που έχουν αποδοθεί όλες σε έναν αγώνα για να κατακτήσουν τα «ταλέντα» όπως λένε σε όλους τους τομείς. Έτσι είναι σαφές ότι η ΕΚΕ μπορεί να γίνει στοιχείο ανταγωνιστικής διαφοροποίησης.
Το κρίσιμο σημείο για τις εταιρείες είναι να ενσωματώσουν συνειδητά τις πρωτοβουλίες εταιρικής κοινωνικής ευθύνης στη στρατηγική τους, έτσι ώστε να επωφεληθούν τόσο η κοινωνία, όσο και οι μέτοχοί τους.
Σας ευχαριστώ πολύ.
ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: Ευχαριστούμε τον κύριο Αγγελόπουλο. Στη συνέχεια θα παρακαλέσω τον κύριο Ιωάννη Βουρνά, Γενικό Διευθυντή του Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ.
Ι. ΒΟΥΡΝΑΣ: Αγαπητοί φίλοι και φίλες, το θέμα στο οποίο καλούμαι να μιλήσω σήμερα είναι ένα θέμα που μόλις τώρα ανοίγει στην Ελλάδα, ένα θέμα δηλαδή καινοτόμο και οφείλω να ομολογήσω ότι και ο προβληματισμός που εγώ ο ίδιος είχα πάνω σε αυτό το θέμα θα ήταν πολύ φτωχότερος αν δεν είχα τη πρόσκληση να μιλήσω σε αυτό το Συνέδριο του ΠΑΝΔΟΙΚΟ. Είναι μια ευκαιρία και για μένα να μπω λίγο σε αυτά τα ζητήματα περισσότερο.
Θα κάνω μια απόπειρα να συνοψίσω τις συνιστώσες, τους άξονες που κατά τη γνώμη μου μπορούν να αναδείξουν το συγκεκριμένο ζήτημα. Πρώτα θα αναφερθώ στο θέμα της κοινωνικής αριστείας και κατά δεύτερο λόγο στη περιβαλλοντική κοινωνική αριστεία ή τη περιβαλλοντική αριστεία ειδικότερα.
Η κοινωνική αριστεία είναι ένα πεδίο ανάπτυξης εθελοντικών σχέσεων και αμοιβαιότητες, έχει μια δυναμική αμφίδρομης σχέσης ανάμεσα στη κοινωνία και ένα πρωταγωνιστή στον ιδιωτικό τομέα. Η αριστεία είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ανάληψη κοινωνικών πρωτοβουλιών και ρόλων από τον ιδιωτικό τομέα, αναφέρθηκε και προηγουμένως. Η αριστεία αυτή αποτελεί μια βράβευση, μια αναγνώριση ρόλου και απελευθερώνει δυνάμεις κοινωνικής αλληλεγγύης.
Καταρχήν πρώτο σημείο που θα ήθελα να θίξω: η κοινωνική αριστεία είναι ενταγμένη σε ένα οικοσύστημα σαν μια δυναμική μέσα σε ένα ευρύτερο σύστημα, είναι ένας παράγοντας συστημικής δυναμικής δηλαδή.
Δεύτερο σημείο: η κοινωνική αριστεία λειτουργεί στην ίδια την επιχείρηση σαν μια εσωτερική της δυναμική και αναφέρθηκαν πολύ ενδεικτικά παραδείγματα προηγουμένως. Έχει δηλαδή αλυσιδωτές αντιδράσεις και επιπτώσεις στην ηθική, τη κοινωνική και την επιχειρηματική συνοχή της εταιρείας ή της επιχείρησης του ιδιωτικού τομέα.
Κατά τρίτο λόγο η κοινωνική αριστεία έχει μια δυναμική στην ίδια τη κοινωνία ως θεσμός και έχει σημαντική επίδραση στα κοινωνικά πρότυπα, τα οποία και συνδιαμορφώνει.
Κατά τέταρτο λόγο η κοινωνική αριστεία διαμορφώνει κοινωνικές συμπράξεις και αυτό θέλω να το προσέξουμε ιδιαίτερα. Οι κοινωνικές συμπράξεις έχουν έναν καθαρά εθελοντικό χαρακτήρα, δεν αποβλέπουν σε κέρδος ή τουλάχιστον δεν αποβλέπουν καταρχήν σε κέρδος, αλλά αποτελούν δυναμική για κοινωνικές πρωτοβουλίες. Αυτές οι κοινωνικές συμπράξεις μπορεί να μην απαιτούν κεφάλαια πολλά, έχουν όμως πολύ μεγάλη ηθική και κοινωνική αποδοτικότητα σε ευαίσθητους τομείς που δεν τους καλύπτει η αγορά και που δεν έχει την ικανότητα και ο δημόσιος τομέας να προσαρμοστεί μέσα από τις γραφειοκρατικές και άλλες δεσμεύσεις στην κάλυψη των αναγκών αυτών.
Οι κοινωνικές συμπράξεις, όπως οι συμπράξεις για παράδειγμα μεταξύ Αυτοδιοίκησης, κυβερνητικών οργανώσεων, κυβερνητικών φορέων, εταιρειών, επιχειρήσεων, ερευνητικών ιδρυμάτων, πανεπιστημίων, φορέων της εκπαίδευσης και λοιπά καλούνται να επιλύσουν πολύ σημαντικά προβλήματα και να καλύψουν κενά, απουσίες πολιτικών και δράσεων. Ιδιαίτερα αυτές οι κοινωνικές συμπράξεις είναι χρήσιμες και αναγκαίες στον τομέα του περιβάλλοντος.
Πέραν όμως από αυτούς τους μέχρι τώρα ρόλους υπάρχουν άλλοι δυο που έχουν μια ιδιομορφία: είναι η επικοινωνιακή δυναμική της κοινωνικής αριστείας, όπου εδώ παίζουν σημαντικό ρόλο τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης βέβαια. Όμως και η ίδια η κοινωνική αριστεία είναι ένα σύστημα επικοινωνίας, μια δική του δυναμική που απαιτεί διάχυση του μηνύματός της.
Τέλος ο έκτος ρόλος, ο οποίος είναι και ο σημαντικότερος ίσως, αφορά στην αγοραία απόδοση της κοινωνικής αριστείας. Είναι αυτός που ενδιαφέρει ιδιαίτερα τον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος όμως επηρεάζεται σίγουρα από τους υπόλοιπους πέντε ρόλους, τους ρόλους δηλαδή που τροφοδοτούν, ενδυναμώνουν το σύστημα της κοινωνικής αριστείας ως παράγοντα αποτελεσματικού στην εν γένει λειτουργία, στην αγορά. Συγκλίνουμε όλο και πιο πολύ ότι αυτός ο ρόλος είναι ισχυρός και πειστικός τελικά για τις ίδιες τις επιχειρήσεις, ακόμα και από ιδιοτελή προσέγγιση. Μένει βέβαια να δούμε πώς μπορεί να γίνει και πιο ισχυρός αυτός ο ρόλος και ιδιαίτερα στο τομέα του περιβάλλοντος.
Μερικά πρόσθετα σχόλια στο σημείο αυτό θα ήθελα να κάνω. Η αριστεία και η ηθική αναγνώριση δεν είναι δυστυχώς αυταξίες, μακάρι να γίνουν και το Συνέδριο του ΠΑΝΔΟΙΚΟ τούτο εδώ μπορεί να παίξει ένα ρόλο σε αυτό. Ομολογώ με κάποιο αίσθημα ενοχής ότι στο δικό μου μυαλό ήταν μόνο ο έκτος παράγοντας, αυτός που λέω τώρα, ο οικονομικός ας πούμε παράγοντας. Όμως μη ξεχνάμε ότι στο κάτω-κάτω της γραφής υπάρχει και η ηθική, υπάρχει ότι το κάνουμε αυτό για το καλό μας όλων, χωρίς να περιμένουμε κέρδος. Αυτή η έννοια που προκύπτει από τον εθελοντισμό, την οποία ο ίδιος την είχα παραμερίσει στο μυαλό μου και μου την ξαναέφερε αυτό το Συνέδριο και αυτή η ομιλία που μου ζήτησαν να ασχοληθώ.
Άρα εν πάση περιπτώσει ο έκτος ρόλος, που ελπίζουμε να μην είναι κυρίαρχος στο μέλλον, προς το παρόν είναι σημαντικός και πρέπει να τον προσέξουμε. Η γνώμη μου είναι ότι για να αποδώσει αυτός ο ρόλος παίζουν δυο παράγοντες: η επικοινωνιακή πολιτική βέβαια της επιχείρησης και η καλλιέργεια του κοινού από την άλλη μεριά. Στη καλλιέργεια του κοινού μπορούν να βοηθήσουν χώροι σαν αυτό εδώ, οι οικολογικές οργανώσεις, μπορούμε να βοηθήσουμε και εμείς σαν Δημόσια Διοίκηση, μπορούν να βοηθήσουν και οι πρωτοβουλίες των ανθρώπων των Μέσων Ενημέρωσης, Τύπου και τηλεόρασης και ας ελπίσουμε ότι θα το κάνουν. Μπορούμε όμως να τους επηρεάσουμε και μπορείτε περισσότερο εσείς να τους επηρεάσετε, δηλαδή οι μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Ας έρθουμε σύντομα τώρα στη περιβαλλοντική αριστεία. Η περιβαλλοντική αριστεία αποβλέπει στη προστασία του περιβάλλοντος αυτή καθ’ αυτή καταρχήν, είναι συνυφασμένη με το περιβάλλον και χαρακτηρίζεται από περιβαλλοντικούς στόχους. Δηλαδή αν έχουν επιτευχθεί ορισμένοι περιβαλλοντικοί στόχοι τότε κάποιος είναι δικαιούχος στο να συμμετάσχει στη διεκδίκηση της περιβαλλοντικής αριστείας. Προϋπόθεση δηλαδή είναι να έχουν υπάρξει πρώτα αναγνωρισμένοι πετυχημένοι περιβαλλοντικοί στόχοι.
Εκτός από αυτό η έννοια της περιβαλλοντικής αριστείας καλύπτει την εν γένει βελτίωση της περιβαλλοντικής απόδοσης, την αποφυγή προβλημάτων, την εσωτερική καινοτομία και τέλος, αποτελεί ένα σύστημα ποιότητας, επωνυμίας και πρόσβασης στην αγορά. Με την έννοια αυτή βλέπουμε ότι η περιβαλλοντική αριστεία είναι ένα σύστημα… (εκτός μικροφώνου) …ένα κόστος περιβαλλοντικών αστοχιών μπορεί να υπάρχουν στη παραγωγή, όπως ένα σύστημα προώθησης και προβολής του προϊόντος και συνεπώς διαμόρφωση του μεριδίου της στην αγορά. Με την έννοια αυτή υπάρχουν πρόσθετα κίνητρα στο να διεκδικήσει, να επιδιώξει κάποιος την περιβαλλοντική αριστεία.
Τρίτος τομέας: το επόμενο βήμα μας είναι να εξετάσουμε τα ηθικά κίνητρα, τις κατηγορίες των ηθικών κινήτρων. Η πρώτη διάσταση των ηθικών κινήτρων είναι ότι τα ηθικά κίνητρα έχουν έναν χαρακτήρα εθελοντικό.
Η δεύτερη διάσταση αναφέρεται στα εσωτερικά αποτελέσματα, τα ηθικά κίνητρα είναι πολύ ισχυρά στο να επιφέρουν εσωτερικά αποτελέσματα στον επιχειρηματία, στον εργαζόμενο, στην εσωτερική δομή, στη διαδικασία παραγωγής.
Τρίτον, τα ηθικά κίνητρα οδηγούν τελικά σε κοινωνική συνοχή και εμπιστοσύνη. Αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη σταθερότητα του μεριδίου στην αγορά και επίσης ένα εφαλτήριο διεκδίκησης του ευρύτερου μεριδίου της αγοράς.
Τέταρτο σημείο, τα ηθικά κίνητρα επιφέρουν επικοινωνιακά και πελατειακά αποτελέσματα.
Πέμπτον – και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό – μας βοηθούν να επιτύχουμε συμφωνίες τιμής, οδηγώντας μέσα από μια σύνθεση υλικών και άυλων ηθικών αξιών και κινήτρων. Οι συμφωνίες τιμής βρίσκουν τη πιο ολοκληρωμένη τους μορφή στα δίκτυα απόλεσης ηθικού και δικαίου εμπορίου. Οι συμφωνίες τιμής επιτυγχάνονται όταν υπάρχει αυτή η προσωπική σχέση και αυτή η ανιχνευσιμότητα το οδοιπορικό και το δρομολόγιο από τον παραγωγό στον έμπορο και στον καταναλωτή. Αυτές οι συμφωνίες τιμής είναι από τα εργαλεία που μας επιτρέπουν ή που θα πρέπει να μας επιτρέπουν να διαφοροποιήσουμε το προϊόν και τη σχέση μας μαζί του, τη προβολή του στην αγορά με ένα τρόπο που να έχει τη συναίνεση του καταναλωτή και οπωσδήποτε και του μεσάζοντα, του εμπόρου.
Το επόμενο βήμα μας είναι να δούμε τον ρόλο που έχει η αριστεία στην απασχόληση. Πρωταρχικά η αριστεία μπορεί να κατευθύνεται και προς τους εργαζόμενους, μπορεί να λειτουργήσει και σαν εργασιακή αριστεία, αλλά κυρίως η αριστεία προς την εταιρεία επιφέρει στην επιχείρηση μια σχέση υψηλής φιλοτιμίας ας το πούμε έτσι.
Η δημιουργία ενός εσωτερικού φορέα ευθύνης και αριστείας, όπως απαιτεί η διεκδίκηση της περιβαλλοντικής αριστείας, αλλά και οι δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης απαιτούν ένα σχεδιασμό. Συνεπώς στο τομέα του σχεδιασμού των κοινωνικών και δημοσίων σχέσεων δημιουργούνται θέσεις εργασίας και μάλιστα ποιοτικές θέσεις εργασίας. Αυτός ο σχεδιασμός, οι ανάλογες δράσεις και η ανάπτυξη των δημοσίων σχέσεων επιδρά στην απόδοση την εσωτερική και την εξωτερική, δηλαδή στην απόδοση της επιχείρησης προς τη κοινωνία και προς την αγορά και όχι μόνο προς τη παραγωγή του ίδιου του προϊόντος, αλλά και στη παραγωγή των υπηρεσιών που είναι συνυφασμένες με τον κύκλο της αριστείας, είτε αυτή είναι κοινωνική, είτε είναι περιβαλλοντική.
Αφετέρου συμβιβάζει την απασχόληση ανέργων με την έννοια ότι μπορεί να στοιχιθεί αυτή η δραστηριότητα, όπως παράδειγμα η χρηματοδότηση ενός προγράμματος ή άλλων δράσεων στην απασχόληση ανέργων. Ακόμη βέβαια – και αυτό ισχύει και για την ίδια τη κοινωνική αριστεία – απαιτούνται κάποιοι ιθύνοντες για να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν αυτές τις δράσεις και εκεί έχουμε απασχόληση ανέργων που κατέχουν επίπεδο προχωρημένων σπουδών. Η απασχόληση αυτή των ανέργων φέρνει εσωτερικά αποτελέσματα στην επιχείρηση με τη τόνωση και αμοιβαιότητα του εργασιακού δυναμικού, για ανάπτυξη των εργασιακών σχέσεων και εξωτερική απόδοση και απόδοση συναίνεσης προς την εταιρεία από τη κοινωνία και το κοινωνικό περιβάλλον της.
Τέλος, ειδικά στο σχεδιασμό της περιβαλλοντικής αριστείας και την εφαρμογή της απαιτούνται πολλές τεχνικές προσαρμογές, οι οποίες απαιτούν ειδικότητες, αλλά και ανειδίκευτους εργαζομένους που θα συμβάλλουν στην ολοκληρωμένη αυτή περιβαλλοντική προσαρμογή της επιχείρησης. Μόνο οι απαιτήσεις που έχουμε για το οικολογικό σήμα για παράδειγμα είναι ένας πολύ μεγάλος όγκος εργασιών και μάλιστα εξειδικευμένο με αναλύσεις, υπηρεσίες εμπειρογνωμόνων και λοιπά.
Αυτονόητο είναι μέσα από όλα αυτά η ηθική προστασία και ο πολιτισμός των επιχειρήσεων που αναδεικνύεται μέσα από όλα αυτά. Η προστασία αυτή περνάει αν θέλετε μέσα από τη προστασία της κοινωνίας και του περιβάλλοντος προφανώς. Εδώ να σημειώσουμε ότι διαπιστώνουμε τελικά έναν ιστό που υφαίνεται για την ανάπτυξη του τριτογενούς τομέα, του τομέα των υπηρεσιών και ταυτόχρονα και του κοινωνικού τομέα.
Η εφαρμογή της κοινωνικής αριστείας, η διεκδίκηση της κοινωνικής και της πνευματικής αριστείας συμβάλλει σε προσαρμογές και καινοτομία. Άλλες χώρες το έχουν επενδύσει και προωθήσει πολύ αυτό το καινούργιο σχήμα, ιδίως στην Ολλανδία, αρχίζει να κουνιέται κάτι και στη πατρίδα. Στη χώρα μας την Ελλάδα η δικτύωση, οι προοπτικές και οι δράσεις πρέπει να εξεταστούν ολοκληρωμένα για να διαμορφώσουμε ένα ευρύτερο πλαίσιο.
Σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο καθοριστικό ρόλο παίζουν τα θεσμικά κίνητρα. Πρέπει να υπάρξει ένας διάλογος για αυτά τα κίνητρα και επίσης μέσα από διάλογο να διαμορφώσουμε και ένα περιβάλλον με τις δράσεις αυτές. Πιστεύω ότι πρέπει να ευνοήσουμε και να υποστηρίξουμε αποφασιστικά κοινωνικές συμπράξεις και επίσης να διαμορφώσουμε κοινωνικούς λογαριασμούς. Είμαστε στη προοπτική για τη διαμόρφωση μιας μεγάλης συμμαχίας, όπου χρειάζονται θεσμικές συναντήσεις για την αριστεία και τις επικοινωνιακές δράσεις που πρέπει να στηρίζουν την αριστεία και τη κοινωνική ευθύνη.
Παράλληλα πρέπει να κατοχυρώσουμε στη κοινωνική αριστεία στα βραβεία μια αξιολόγηση με αναγνωρίσιμη, με αξιόπιστη αξιοκρατία, που θα δικαιώνει τον επιχειρηματία και τη κοινωνία, αλλά και τους συνεργούς αυτής της ενθάρρυνσης και της έμπνευσης στη κοινωνία, που πολύ συχνά είναι οι εθελοντικές ομάδες που χρειάζονται ηθικά κίνητρα και πόρους για δράσεις που δεν τις εκτελεί κανείς και που τόσο πολύ τις χρειαζόμαστε.
Στο σημείο αυτό υπάρχει βέβαια ένα δίλημμα που το αντιμετωπίζουμε και στο Ανώτατο Συμβούλιο Απονομής Οικολογικού Σήματος, αλλά και σε άλλες δράσεις που το Υπουργείο έχει μια ανάμιξη σε αυτό. Τι κάνουμε; Προχωρούμε αυτή την επιβράβευση γρήγορα και σε πολλούς για να φτιάξουμε παραδείγματα ή υπάρχει ο κίνδυνος αυτό να τραυματίσει την αξιοπιστία; Καταλήγω ότι η εγκυρότητα και οι έλεγχοι που η εγκυρότητα απαιτεί είναι πιο σημαντικό, γιατί αν προχωρήσουμε βιαστικά την αριστεία χωρίς να έχει επιβεβαιωθεί, αν δηλαδή λείψει η αξιόπιστη αξιοκρατία τότε θα χαθεί το κύριο στοιχείο αυτής της προσπάθειας που είναι το ηθικό στάτους.
Τέλος, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω και να σημειώσω ότι νομίζω πως το Υπουργείο έχει πειστεί και θα στηρίξει ένα δίαυλο επικοινωνίας μέσα από το Συνέδριο αυτό για την επεξεργασία και τη προώθηση των συμπερασμάτων στο να διαμορφωθεί η συμμαχία που προαναφέραμε, η οποία ήδη από τη διοργάνωση αυτού του Συνεδρίου διαφαίνεται αρκετά. Αυτή η κοινωνική συμμαχία σε εθνικό επίπεδο και μακάρι να διαμορφωθεί όπως διαφαίνεται και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που νομίζω ότι θα είναι όχι μόνο χρήσιμη αλλά και απαραίτητη τα επόμενα χρόνια.
Ευχαριστώ πολύ.
ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: Ευχαριστούμε τον κύριο Βουρνά. Σειρά έχει τώρα η κυρία Χριστίνα Θεοχάρη από τη ΓΣΕΕ, Γραμματέας Οικολογίας και Περιβάλλοντος.
Χ. ΘΕΟΧΑΡΗ: Φίλες και φίλοι, καταρχήν για την οικονομία του χρόνου θα ξεπεράσω ορισμένα θέματα ορισμών που είχα σκοπό να αναφερθώ, άλλωστε ήδη έχουν αναφερθεί. Ξεκινάω με δυο παραδοχές που νομίζω προέκυψαν και από τους προλαλήσαντες, ότι η εταιρική κοινωνική ευθύνη και η περιβαλλοντική της διάσταση δεν είναι μια υπόθεση δημοσίων σχέσεων, ούτε άλλοθι που κρύβει τα κακώς κείμενα, ούτε αφορά μόνο τις επιχειρήσεις, παρά τον αρχικό ορισμό της ως εταιρική. Η εταιρική κοινωνική ευθύνη είναι υπόθεση όλων των κοινωνικών συνομιλητών, των κοινωνικών εταίρων.
Ας δούμε λίγοι πώς διαμορφώνονται οι απόψεις από τη πλευρά του Συνδικάτου Εργαζομένων σε σχέση με την εταιρική κοινωνική ευθύνη σε διάφορα επίπεδα. Σε διεθνές επίπεδο πρώτα η διεθνής οργάνωση εργασίας θεωρεί ως προϋπόθεση της εφαρμογής της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης από τις επιχειρήσεις την εφαρμογή των κανόνων που η ίδια έχει θεσπίσει, καθώς και τον έλεγχο της εφαρμογής τους από τις εγχώριες Αρχές.
Οργανισμοί όπως η Διεθνής Τράπεζα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου θα πρέπει να λαμβάνουν κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, για παράδειγμα στη χορήγηση δανείων ή στη χορήγηση εμπορικών πλεονεκτημάτων την εφαρμογή ή μη από μια επιχείρηση των αρχών της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Παράλληλα τονίζεται η ανάγκη να αποτελέσουν οι ξένες επιχειρήσεις παράδειγμα της εφαρμογής των νόμων και των βασικών εργασιακών αρχών για τις εγχώριες. Εν προκειμένου τώρα μιλάμε για χώρες στις οποίες δεν έχουν διασφαλιστεί τα βασικά εργασιακά δικαιώματα λόγω των δυνατοτήτων επιρροής που αυτές έχουν εξαιτίας του μεγέθους τους ή άλλων παραγόντων.
Ως βασικές εργασιακές αρχές τώρα, έτσι όπως έχουν διατυπωθεί από τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας, αναφέρονται οι συνδικαλιστικές ελευθερίες, οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, η απαγόρευση της καταναγκαστικής και υποχρεωτικής εργασίας, η αποτελεσματική κατάργηση της παιδικής εργασίας, η απαγόρευση των διακρίσεων στην απασχόληση και το επάγγελμα.
Ας δούμε πολύ σύντομα τι συμβαίνει σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Συνομοσπονδία των Ευρωπαϊκών Συνδικάτων θεωρεί ότι η εταιρική κοινωνική ευθύνη δεν μπορεί να είναι ένα άλλοθι για την αποφυγή του κοινωνικού διαλόγου με τους εργαζόμενους και τις οργανώσεις τους, ούτε μια εναλλακτική πρόταση στην εφαρμογή της νομοθεσίας και τη συλλογική διαπραγμάτευση. Υπόψη ότι στις μέρες μας η συλλογική διαπραγμάτευση βρίσκεται εμμέσως ή αμέσως υπό αμφισβήτηση και αυτό είναι ένα ζήτημα το οποίο απασχολεί την Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Συνδικάτων, η οποία υποστηρίζει ότι η πρώτη στόχευση της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης είναι η ποιότητα των εργασιακών σχέσεων στο πλαίσιο της επιχείρησης, καθώς θα αποτελούσε αντινομία μια επιχείρηση να μην εφαρμόζει μια συλλογική ή ατομική σύμβαση και να θεωρείται κοινωνικά υπεύθυνη.
Προϋποθέσεις τώρα κοινωνικής υπευθυνότητας μιας επιχείρησης είναι ο σεβασμός των εργασιακών σχέσεων, όπως αυτές ορίζονται από την οικεία νομοθεσία και το κοινοτικό δίκαιο, η προαγωγή της συμμετοχής των εργαζομένων μέσω διαδικασιών διαβούλευσης και ενημέρωσης ειδικά μέσα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εργαζομένων, η ανάπτυξη των δεξιοτήτων και η δια βίου εκπαίδευση των εργαζομένων, ο σεβασμός των προτύπων υγιεινής και ασφάλειας εργασίας και υιοθέτηση προληπτικών μέτρων, η προώθηση της ισότητας των δύο φύλων, η εξεύρεση τρόπων για τους κοινωνικούς συνομιλητές για να δουλεύουν μαζί ειδικά στη πρόγνωση και τη διαχείριση της αλλαγής και των αναδιαρθρώσεων, η προαγωγή των κοινωνικών δικαιωμάτων των εργαζομένων, η αναβάθμιση της ποιότητας εργασίας, καθώς και η υπεράσπιση και ένταξη των ευάλωτων ομάδων όπως είναι οι νέοι και τα άτομα με ειδικές ανάγκες, καθώς και οι μετανάστες.
Δύο τώρα από τις εσωτερικές διαστάσεις της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης οι οποίες μας ενδιαφέρουν και για τις οποίες μας ζητήθηκε να τοποθετηθούμε είναι η υγεία και ασφάλεια στην εργασία και η διαχείριση του περιβαλλοντικού αντίχτυπου από τη χρήση των φυσικών πόρων. Για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία θα είδατε τη διαφορά ανάμεσα στις κουλτούρες που υπάρχει στη χώρα μας και στη Γερμανία από τη δημοσκόπηση που παρουσιάστηκε από προηγούμενο ομιλητή, καθώς στη Γερμανία ήταν το πρώτο θέμα και μετά το περιβάλλον. Στη χώρα μας ήταν το αντίστροφο, χωρίς να σημαίνει βέβαια ότι και στα δύο έχουμε μεγαλύτερα επιτεύγματα από ότι η γερμανική κοινωνία.
Εν πάση περιπτώσει, η υγιεινή και ασφάλεια αποτελεί μια βασική εσωτερική παράμετρο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και αποτελεί και μια γέφυρα διασύνδεσης του εσωτερικού με το εξωτερικό περιβάλλον το ευρύτερο, το οποίο αποτυπώθηκε για πρώτη φορά στην οδηγία Σεβέζο που αφορά στα βιομηχανικά ατυχήματα μεγάλης έκτασης.
Είναι με αφορμή ένα ατύχημα που έγινε στη Βόρεια Ιταλία, αλλά και κάποια άλλα που προηγήθηκαν όπως για παράδειγμα στο Ποπάλ της Ινδίας και η οποία απεικονίζεται, αποτυπώνεται και στην ελληνική νομοθεσία, όπου στο Προεδρικό Διάταγμα 17 το οποίο αποτελεί εναρμόνιση με την κοινοτική οδηγία 89391, αναφέρεται ακριβώς ότι υπάρχει συνέχεια και αλληλεπίδραση μεταξύ του εργασιακού και του ευρύτερου περιβάλλοντος.
Αυτό σαν ένα εφαλτήριο, προκειμένου το περιβάλλον να ενταχθεί σε επίπεδο επιχείρησης, άρα να συμμετέχουν και οι εργαζόμενοι μέσα από υπάρχοντες θεσμούς που λειτουργούν και την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας. Ένας συνδυασμός δηλαδή προκειμένου και τα δύο θέματα να μπορούν να αντιμετωπίζονται, αλλά να υπάρχει και συμμετοχή των εργαζομένων.
Σε ότι αφορά στο περιβάλλον και ειδικά στη δημιουργία Πράσινης Απασχόλησης όπως λέγεται, η εφαρμογή των περιβαλλοντικών πολιτικών έχει θετικό αντίχτυπο στην απασχόληση, ακόμα και αν πρόσκαιρα μπορεί να υπάρξει απώλεια θέσεων εργασίας σε ορισμένους τομείς της οικονομίας και αυτό είναι μια οδυνηρή διάσταση την οποία και τα συνδικάτα καλούνται να διαχειριστούν, καθώς μερικές φορές τίθεται ένα θα έλεγα ανήθικο ερώτημα στους εργαζόμενους: τη δουλειά σου ή τη ποιότητα του περιβάλλοντος. Δεν είναι ηθικό από έναν άνθρωπο να επιλέξει ή το ψωμί του ή να ζει σε ένα ρυπαρό περιβάλλον.
Επιπλέον, η απώλεια θέσεων εργασίας παρατηρείται – και αυτό είναι σημαντικό – σε παλαιούς και ρυπογόνους κλάδους, ενώ οι νέες θέσεις δημιουργούνται σε τομείς του μέλλοντος όπως καθαρές τεχνολογίες, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η ανακύκλωση, οι αστικές αναπλάσεις και αναβαθμίσεις, η καινοτομία στη γεωργία, η προστασία της φύσης, ο τομέας των περιβαλλοντικών υπηρεσιών είναι επίσης μια περιοχή δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. Η απασχόληση που σχετίζεται με το περιβάλλον απαντάται σε όλους πρακτικά τους τομείς της οικονομίας όπως στη βιομηχανία, στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, σε συνεταιρισμούς, Ενώσεις και λοιπά.
Σε ότι αφορά δε στα χαρακτηριστικά της απασχόλησης σε περιβαλλοντικούς τομείς μπορεί να είναι μεγάλης διάρκειας ή μεσοπρόθεσμου χαρακτήρα, ενώ εξασφαλίζει ιδιαίτερα στους νέους τη δυνατότητα να βελτιώσουν τις πιθανότητες για μακροπρόθεσμη απασχόληση. Συχνά μάλιστα βελτιώνει τα προσόντα των απασχολούμενων μέσω της πρόσθετης επιμόρφωσης.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση εκτιμά – και αυτό φαίνεται σε διάφορα ντοκουμέντα που έχει εκδώσει – ότι υπάρχει δυνατότητα δημιουργίας απασχόλησης που σχετίζεται με το περιβάλλον και ειδικότερα στη μεταποιητική βιομηχανία, στις μεταφορές, στις εναλλακτικές μορφές ενέργειας και λοιπά. Όλα αυτά αποτυπώνονται στο 6ο Πρόγραμμα Δράσης, το οποίο κάνει ειδική αναφορά στη Πράσινη Εργασία.
Τέλος, θα ήθελα πολύ σύντομα να αναφερθώ σε ορισμένους τομείς τους οποίους θα πρέπει να συμπεριλάβουμε. Συνήθως μιλάμε μόνο για επιχειρήσεις και εννοούμε τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα. Ωστόσο στη χώρα μας ο ευρύτερος δημόσιος τομέας, αυτός που λέμε ΔΕΚΟ, είναι ένας τομέας ο οποίος μπορεί να προσχωρήσει στην έννοια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και να έχουμε και καλά αποτελέσματα, καθώς καλύπτει ένα μεγάλο μέρος δραστηριότητας και έχει επίσης επιδράσεις στο περιβάλλον.
Ένας άλλος τομέας ο οποίος ήδη έχει ενταχθεί στην εταιρική κοινωνική ευθύνη είναι ότι θα πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη έμφαση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις για να ενταχθούν σε σχήματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Ένας άλλος τομέας ο οποίος επίσης θα πρέπει να ασχοληθεί με το θέμα είναι ο αγροτικός, ο κτηνοτροφικός και ο αλιευτικός και εδώ στη προκειμένη περίπτωση είναι οι συνεταιρισμοί εκείνοι οι οποίοι θα μπορούσαν να ενταχθούν σε ένα πλαίσιο εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.
Τελευταίο αλλά όχι έσχατο είναι το εμπόριο και οι υπηρεσίες, το οποίο συνυφαίνεται ως προς την απόδοσή του σε σχέση με τη περιβαλλοντική δραστηριότητα, με τη δράση, τον έλεγχο, την έγκριση αν θέλετε ή την απόρριψη αντίστοιχα των καταναλωτών και εδώ τίθεται το θέμα της ύπαρξης οικολογικού κινήματος. Υπάρχει άλλωστε και μια εισήγηση αύριο που μπορούμε να έχουμε περισσότερη ενημέρωση για το θέμα.
Με αυτά – και ελπίζω να είμαι μέσα στο χρόνο – θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για τη προσοχή σας.
ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: Ευχαριστούμε την κυρία Θεοχάρη. Το επόμενο θέμα θα μας το εισηγηθεί ο Γενικός Γραμματέας της ΚΕΔΚΕ κύριος Χρήστος Παλαιολόγος, αναφέρεται στο ρόλο της Αυτοδιοίκησης στη Πράσινη Επιχειρηματικότητα μέσα από τη περιβαλλοντική κοινωνική ευθύνη και επιχειρηματικότητα.
Χ. ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ: Κυρίες και κύριοι και για εμάς είναι ένα δύσκολο θέμα και για πρώτη φορά προσεγγίζουμε τα ζητήματα αυτά που αφορούν την εταιρική κοινωνική ευθύνη και με τη μορφή της επιχειρηματικότητας και με τη μορφή της Πράσινης Απασχόλησης. Ούτως ή άλλως όμως η Τοπική Αυτοδιοίκηση με βάση τις αρχές της τοπικής αυτονομίας και της εγγύτητας οφείλει να έχει καθοριστικό ρόλο στη λήψη των αποφάσεων σε τοπικό επίπεδο. Εξάλλου σε μεγάλο βαθμό αυτό κατοχυρώνεται και από το ισχύον Σύνταγμα, όπου κατοχυρώνει υπέρ της Αυτοδιοίκησης το τεκμήριο αρμοδιότητας των τοπικών υποθέσεων και επίσης σε ένα μεγαλύτερο βαθμό έρχεται ο νομοθέτης μέσα και από τις διευρυμένες αρμοδιότητες για τη Τοπική Αυτοδιοίκηση από το νέο Κώδικα να κατοχυρώσει σε θεσμικό επίπεδο αυτό τον ρόλο.
Ωστόσο μένουν πολλά να γίνουν ακόμη σε θεσμικό, αλλά κυρίως σε οικονομικό επίπεδο, για να κατοχυρωθούν ουσιαστικά στη πράξη οι δυνατότητες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σχεδιασμού και υλοποίησης πολιτικών που θα καθορίζουν τους όρους της τοπικής ανάπτυξης, τη κοινωνική συνοχή και τη προστασία του περιβάλλοντος.
Σήμερα η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει ενεργή συμμετοχή ως κοινωνικός εταίρος στη διαβούλευση αυτών των ζητημάτων τόσο σε εθνικό, όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Θεωρώντας κρίσιμο ζήτημα τη κοινωνική εταιρικότητα σε εθνικό και σε τοπικό επίπεδο, συμμετέχει με άλλους φορείς σε Συμβούλια διαχειριστικά, σε σχήματα διαχειριστικά, σε πρωτοβουλίες και κινήσεις για ζητήματα που αφορούν το περιβάλλον. Ο ίδιος ο ρόλος της ως η πλησιέστερη αρχή στο πολίτη και τη κοινωνία τη καθιστά συντονιστή ή υποκινητή σε κοινωνικές συμπράξεις με εθελοντικές μη κυβερνητικές οργανώσεις και με τοπικές πρωτοβουλίες για τη διαχείριση των προβλημάτων της καθημερινότητας των τοπικών κοινωνιών.
Η συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης στα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα, τα γνωστά ως Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης, σε ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες, σε εθνικά, τομεακά και περιφερειακά μέτρα αναδεικνύουν και τον στρατηγικό της ρόλο σε θέματα που αφορούν τη κοινωνική και περιβαλλοντική επιχειρηματικότητα, που αποτελούν άλλωστε και δεδηλωμένες προτεραιότητες σε όλα τα εθνικά σχέδια δράσης για την απασχόληση και τη κοινωνική ενσωμάτωση από το 2003 και μετά.
Στη προοπτική του εθνικού στρατηγικού πλαισίου αναφοράς, δηλαδή για την επόμενη προγραμματική περίοδο 2007-2013 και με βάση τις προτεραιότητες που αναδεικνύονται από τα προβλήματα του αιώνα που διανύουμε, που είμαστε στις αρχές του αιώνα, θεωρούμε ότι η Αυτοδιοίκηση θα είναι ένας σημαντικός παράγοντας στη νέα πολυμερή επιχειρηματικότητα με αντικείμενο τη περιβαλλοντική ισορροπία. Οι δεσμεύσεις που υπάρχουν για την επίτευξη στόχων όπως της προώθησης, της κοινωνίας της ανακύκλωσης, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της διαχείρισης των φυσικών και υδάτινων πόρων, της προστασίας των οικοσυστημάτων, διαμορφώνουν το περιβάλλον που όπως και σε προηγούμενο Συνέδριο με το ΠΑΝΔΟΙΚΟ έχουμε τονίσει, για την ανάπτυξη αυτής της κοινωνικής περιβαλλοντικής επιχειρηματικότητας.
Ενδεικτικά αναφέρω τους τομείς όπου η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο και είναι η ήπια τουριστική ανάπτυξη, εναλλακτικός τουρισμός, διαδρομές, περιηγήσεις, παρατηρητήρια, κατασκηνώσεις, αθλητισμός και λοιπά, οι υποδομές πυροπροστασίας, ο καθαρισμός ακτών, λιμνών, δασών, οι εγκαταστάσεις και δίκτυα για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αιολικά πάρκα, φωτοβολταϊκά, γεωθερμία, μικρά υδροηλεκτρικά, η καλλιέργεια βιοκαυσίμων, η βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία, ο οικοτουρισμός, η διαχείριση των στερεών και υγρών αποβλήτων, ιδιαίτερα των απορριμμάτων μέσα από την ανακύκλωση και την αξιοποίηση, η ενεργειακή διαχείριση κτιρίων και ο σχεδιασμός τους, οι μετρήσεις ρύπων καυστήρων και τα λοιπά, τα διαδημοτικά παρατηρητήρια μέτρησης ρύπων.
Είναι φανερό λοιπόν από τα παραπάνω ότι η επίτευξη του στόχου ανάπτυξης κοινωνικής και περιβαλλοντικής επιχειρηματικότητας απαιτεί εκτός της δραστηριοποίησης της ίδιας της Αυτοδιοίκησης και τη συνέργια όλων των φορέων των τοπικών κοινωνιών, του δημόσιου, του ιδιωτικού τομέα και της κοινωνίας των πολιτών. Απαιτεί συνείδηση και κοινωνικής και περιβαλλοντικής ευθύνης, συνδυασμό εθελοντισμού και επιστημονικής στήριξης, επιχειρηματικής ηθικής συνείδησης, ευαισθητοποίησης και ενεργοποίησης των τοπικών κοινωνιών. Ο τομέας των συμπράξεων Τοπικής Αυτοδιοίκησης, μη κυβερνητικών οργανώσεων και ιδιωτικού τομέα, ιδιαίτερα μέσα από το πρίσμα του εθνικού στρατηγικού πλαισίου αναφοράς, θέτει την ανάγκη ενός νέου υποστηρικτικού θεσμικού πλαισίου που θα ξεκαθαρίσει δυνατότητες και υποχρεώσεις τόσο σε νομοθετικό, όσο και διοικητικό επίπεδο και θα επιτρέπει να έχουμε καλές επιδόσεις τόσο στο φυσικό αντικείμενο των συμπράξεων, όσο και στις θετικές επιπτώσεις τους στις τοπικές κοινωνίες και το περιβάλλον.
Οι Πράσινες Θέσεις Εργασίας είναι σίγουρο ένα από τα μεγάλα ζητήματα που απασχολούν την Αυτοδιοίκηση ως ένα παράγοντα ανάπτυξης τοπικής απασχόλησης. Σε συνάρτηση μάλιστα και με το κοινωνικό τομέα και τη κοινωνική επιχειρηματικότητα στοχεύουν ακριβώς στην άρση του αποκλεισμού, στην υποστήριξη μειονεκτούντων πληθυσμών, ενώ παράλληλα απευθύνονται στη κοινωνία και την αγορά δίνοντας μια αλυσιδωτή δυναμική ευκαιριών.
Οι θέσεις λοιπόν τόσο για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, όσο και για τα άτομα με υψηλή εξειδίκευση, διαμορφώνουν ένα νέο εργασιακό περιβάλλον στο χώρο της Αυτοδιοίκησης και αποτελούν μια πρόκληση για την ίδια, ιδιαίτερα σε μια χώρα που πέραν των μεγάλων περιφερειακών, ενδοπεριφερειακών και κοινωνικών ανισοτήτων υπάρχουν σημαντικά προβλήματα γεωγραφικού αποκλεισμού. Ο ιδιωτικός τομέας στις σύγχρονες κοινωνίες οφείλει να έχει ηθική αντιμετώπιση των ζητημάτων του περιβάλλοντος και της κοινωνικής ευθύνης.
Ήδη σε πολλές χώρες τα κινήματα των καταναλωτών αξιολογούν τις επιδόσεις σε αυτούς τους τομείς των επιχειρήσεων και καλούν τους καταναλωτές πολίτες να αντιμετωπίσουν αναλόγως τα προϊόντα των εταιριών τους. Οι αυστηρές προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Ένωσης οδηγούν σε μια συζήτηση για χαρακτηρισμό προϊόντων που έχουν ή δεν έχουν παραχθεί με βάση τις αρχές προστασίας του περιβάλλοντος και στη χώρα μας έχει αρχίσει να διαμορφώνεται ένα δίκτυο εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Αυτή η προσπάθεια διάχυσης ηθικών κινήτρων τόσο στο εσωτερικό της επιχείρησης, όσο και στη καταξίωση στη κοινωνία μέσω των δράσεων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης δημιουργεί τη δυνατότητα μιας δικτυακής σύμπραξης με πρωταγωνιστικό ρόλο για την Αυτοδιοίκηση και τη συμμετοχή των μη κυβερνητικών και εθελοντικών οργανώσεων.
Πρέπει να καλλιεργήσουμε λοιπόν ένα μοντέλο συμπράξεων και εθελοντισμού με φαντασία, υψηλούς στόχους και εξειδίκευση, που να αναδεικνύει τις δυνατότητες της τοπικής κοινωνίας, την αλληλέγγυα οικονομία και τη συμμετοχική κοινωνία, με δράσεις, δραστηριότητες σε ευαίσθητους τομείς όπως είναι ο τομέας του περιβάλλοντος και η κοινωνική προστασία και αλληλεγγύη. Εδώ πρέπει και μπορούμε να προσεγγίσουμε τη σκοπιμότητα του Συνεδρίου.
Νομίζουμε ως ΚΕΔΚΕ ότι με βάση τη συνεργασία για το θέμα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη λογική της δημιουργίας ενός παρατηρητηρίου με τη συμμετοχή του ΠΑΝΔΟΙΚΟ, του Συνδέσμου Παραγωγών από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και κάποιου Συμβούλου. Μπορεί να ξεκινήσει επίσης και μια ανάλογη σύμπραξη για την εταιρική κοινωνική και περιβαλλοντική ευθύνη. Για να συστηματοποιήσουμε αυτή τη προσπάθεια πρέπει να αξιοποιήσουμε τα αποθέματα του τοπικού κοινωνικού κεφαλαίου για εθελοντισμό, τη διάθεση για ανάληψη κοινωνικής ευθύνης εταιρειών, την αξιοποίηση των κοινωνικών εταίρων και φορέων με εμπειρία στις κοινωνικές συμπράξεις.
Αυτή η συστηματοποίηση πρέπει να πραγματοποιηθεί και σε εθνικά, αλλά και σε τοπικά συστήματα. Απαραίτητη για την επιτυχία της η τοπική εστίαση. Με την έννοια αυτή η ΚΕΔΚΕ, το ΠΑΝΔΟΙΚΟ και η ΓΣΕΕ, φορείς με μια ιδιαίτερη ευαισθησία σε ζητήματα εργασίας και περιβάλλοντος, φορείς με ιδιαίτερο κύρος και εμπειρία, μπορούν να λειτουργήσουν ως παράγοντες κοινωνικών συμπράξεων σε εθνικό επίπεδο και να υποστηρίξουν τη διάχυσή τους σε τοπική εστίαση και εξειδίκευση. Το ζητούμενο κάθε πολίτη τον 21ο αιώνα για δυνατότητα εργασίας και ικανοποιητικού εισοδήματος σε συνθήκες ασφάλειας, ποιότητας ζωής και περιβάλλοντος, πρέπει να συνδυαστεί με την ουσιαστική συμμετοχή του, τη διάθεση εθελοντικής προσφοράς και τη διαμόρφωση αισθήματος υψηλής κοινωνικής ευθύνης.
Πρέπει να δώσουμε ένα παράδειγμα, να προχωρήσουμε σε ολοκληρωμένες κοινωνικές συμπράξεις με τη συμμετοχή δημόσιου, ιδιωτικού και κοινωνικού τομέα, την ενεργοποίηση των τοπικών κοινωνιών, να λειτουργήσουν με περισσότερη κατανόηση των δυνατοτήτων και των ευχερειών. Οι περιβαλλοντικές ανάγκες δημιουργούν πέρα από το πρόβλημα και πολύ μεγάλες ευκαιρίες. Η πρόκληση της βιώσιμης ανάπτυξης σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο, ένα όραμα που γεννάει και μπορεί να γεννήσει ακόμα περισσότερες νέες θέσεις εργασίας, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων θα επηρεάζεται και θα ρυθμίζεται από τις ανάγκες και τον σχεδιασμό των τοπικών κοινωνιών και των θεσμικών εκφραστών τους, δηλαδή των ΟΤΑ, μέσα από τη δυναμική που έχουν οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τη φαντασία, τις γόνιμες ιδέες, τη κοινωνική συνεργασία και το όραμα.
Η ποιότητα στην εργασία είναι πια φανερό ότι είναι συνυφασμένη με τη ποιότητα του περιβάλλοντος. Αυτό σε συνάρτηση με τους τομείς που προαναφέραμε, δημιουργεί νέες θέσεις απασχόλησης. Αυτό πρέπει να γίνει πανελλαδική συνείδηση σε όλους τους αυτοδιοικητικούς παράγοντες, σε όλες τις τοπικές κοινωνίες. Το ίδιο ισχύει βέβαια και για την ανάγκη περιβαλλοντικής συμμόρφωσης των φορέων του ιδιωτικού τομέα με την αναβάθμιση της εποπτείας τους από τις αυτοδιοικητικές υπηρεσίες.
Οι νέες θέσεις εργασίας πρέπει να είναι επίσης συνυφασμένες με τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής σε μια εποχή που η παγκοσμιοποίηση καταστρέφει τις αντοχές και τις άμυνες των τοπικών κοινωνιών. Η κοινωνική συνοχή λοιπόν μπορεί να ανακτηθεί και μέσα από την εφαρμογή προγραμμάτων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, από την ανάπτυξη συστημάτων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης ιδιαίτερα σε τοπικό επίπεδο.
Θα θέλαμε λοιπόν σε αυτό το σημείο να ευχαριστήσουμε για μια ακόμα φορά για τη γόνιμη ευκαιρία διαλόγου που προσφέρεται μέσα από αυτό το Συνέδριο που συνδιοργανώνουμε ως ΚΕΔΚΕ, το ΠΑΝΔΟΙΚΟ, η ΓΣΕΕ και ο Δήμος Βέροιας και να εκφράσουμε τη βεβαιότητα ότι στο άμεσο μέλλον θα υπάρξει επιβεβαίωση της επιλογής αυτού του θεματικού αντικειμένου και η συνέχεια αυτής της εθνικής δικτυακής συνεργασίας που μπορεί να εξελιχθεί σαν μια ομπρέλα για πολλά εγχειρήματα.
Σας ευχαριστώ.
ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: Ευχαριστούμε τον κύριο Παλαιολόγο. Στη συνέχεια το θέμα είναι για τη κοινωνική περιβαλλοντική ευθύνη των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης. Είναι εδώ ο εκπρόσωπος του θέματος για να μας αναπτύξει την εισήγηση, ορίστε.
Μ. ΜΠΑΝΔΗ: Καλησπέρα σας, κυρίες και κύριοι, ως εκπρόσωπος του Γραφείου Εναλλακτικής Διαχείρισης συσκευασιών και άλλων προϊόντων του Υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τους διοργανωτές του Συνεδρίου για τη δυνατότητα που μας δίνετε να αναφερθούμε στην εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων όχι απλά ως μια υποχρέωση που απορρέει από την ευρωπαϊκή και ελληνική νομοθεσία, αλλά ως κοινωνική ευθύνη μέρος της οποίας βαραίνει όλους μας.
Αρχικά λοιπόν για να αποσαφηνίσουμε κάποιους όρους που ενδεχομένως κάποιους από εμάς να μας μπερδεύουν, να αναφερθούμε στον όρο εναλλακτική διαχείριση. Σε αυτόν περιλαμβάνονται όλες οι εργασίες συλλογής, μεταφοράς, προσωρινής αποθήκευσης, επαναχρησιμοποίησης και αξιοποίησης των αποβλήτων, ώστε αυτά κάποια στιγμή να επιστρέψουν στο ρεύμα της αγοράς ή εφόσον χρησιμοποιηθούν ως καύσιμα να ανακτηθεί ενέργεια.
Γενικές αρχές της εναλλακτικής διαχείρισης είναι η αρχή της πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων, η αρχή της επαναχρησιμοποίησης, η αρχή της αξιοποίησης με την ανάκτηση υλικών και ενέργειας, η αρχή ότι ο ρυπαίνων πληρώνει, η αρχή της ευθύνης όλων όσων ασχολούνται με τη διαχείριση των προϊόντων, η αρχή της δημοσιότητας κυρίως προς τους χρήστες και τους καταναλωτές όλων εκείνων των μέτρων που λαμβάνονται προκειμένου να ενημερωθούν, να ευαισθητοποιηθούν και να αναδειχθεί ο ρόλος τους σε αυτή τη προσπάθεια και η αρχή της μη διάκρισης των υλικών.
Στη χώρα μας οι αρχές και οι κατευθύνσεις της πολιτικής για την εναλλακτική διαχείριση αποκρυσταλλώνονται με την υιοθέτηση του νόμου 2939 για τις συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων και την ίδρυση του Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης. Σκοπός του νόμου αυτού είναι η πρόληψη της δημιουργίας στερεών αποβλήτων, η επαναχρησιμοποίησή τους, η ανακύκλωση, η ανάκτηση ενέργειας και τελικά η ασφαλής διάθεσή τους.
Το πεδίο εφαρμογής του νόμου 2939 επεκτείνεται πέρα από τις συσκευασίες και τα απόβλητα συσκευασιών στα άλλα προϊόντα όπως αναφέρεται και σε αυτά περιλαμβάνονται τα οχήματα τέλους κύκλου ζωής, τα χρησιμοποιημένα ελαστικά οχημάτων, τα απόβλητα λιπαντικών ελαίων, οι ηλεκτρικές στήλες και οι συσσωρευτές, τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού και τα υλικά εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων.
Ως απόρροια του νόμου 2939 για τα ρεύματα των αποβλήτων που προαναφέραμε έχουν εκδοθεί αντίστοιχα Προεδρικά Διατάγματα από το 2004, τα οποία καθορίζουν τις επιμέρους διατάξεις. Ας μην αναφερθούμε για οικονομία χρόνου στο καθένα από αυτά αναλυτικότερα.
Έχει σημασία να αναφέρουμε ότι ο νόμος 2939 ιδρύει ένα Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου υπό την εποπτεία και τον έλεγχο του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, τον Εθνικό Οργανισμό Εναλλακτικής Διαχείρισης συσκευασιών και άλλων προϊόντων. Ωστόσο μέχρι την έναρξη της λειτουργίας του οι αρμοδιότητές του ασκούνται από το Γραφείο μας, το Γραφείο Εναλλακτικής Διαχείρισης. Για την υποστήριξη του έργου του βέβαια έχει δημιουργηθεί η Επιτροπή Παρακολούθησης της εναλλακτικής διαχείρισης.
Σε αυτό το θεσμικό πλαίσιο που περιγράψαμε μπορούμε να πούμε πως η Πολιτεία έχει ενεργοποιήσει ως ένα βαθμό τους μηχανισμούς της, έχει ορίσει το αναγκαίο θεσμικό πλαίσιο, έχει ενσωματώσει στο εθνικό δίκαιο τις ευρωπαϊκές οδηγίες και έχει αναλάβει μέρος από το μερίδιο της ευθύνης που της αναλογεί. Ωστόσο στη πορεία αυτή προς την εναλλακτική διαχείριση είναι αναγκαίο να αναλάβουν την ευθύνη τους και όλοι οι άλλοι εμπλεκόμενοι, με πρώτους από όλους τους τελικούς χρήστες και τους καταναλωτές.
Η ανακύκλωση γνωρίζουμε όλοι μας πως προϋποθέτει διαλογή στη πηγή και το γεγονός αυτό είναι που καθιστά τους καταναλωτές περισσότερο υπεύθυνους από όλους τους άλλους στον τρόπο μείωσης της παραγωγής των αποβλήτων. Βεβαίως αυτό είναι προφανές ότι προϋποθέτει την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των πολιτών.
Παράλληλα θα πρέπει να πούμε πως με το θεσμικό πλαίσιο που ορίσαμε επιδιώκεται η βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων όλων των φορέων που συμμετέχουν στο κύκλο ζωής των προϊόντων, παραγωγοί, διανομείς, καταναλωτές, διαχειριστές αποβλήτων, ΟΤΑ και η Πολιτεία, είναι όλοι συμμέτοχοι σε αυτό.
Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα ο νόμος αυτός, ο 2939, καθιστά όλους τους διαχειριστές, παραγωγούς και εισαγωγείς των προϊόντων υπόχρεους να οργανώσουν ατομικά ή να συμμετέχουν σε συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης. Τι εννοούμε με τον όρο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης; Είναι η οργάνωση σε ατομική ή συλλογική βάση με οποιαδήποτε νομική μορφή των εργασιών συλλογής, μεταφοράς, επαναχρησιμοποίησης και αξιοποίησης των χρησιμοποιημένων συσκευασιών ή των αποβλήτων συσκευασιών ή όλων των άλλων προϊόντων, ώστε αυτά κάποια στιγμή να επιστρέψουν στο ρεύμα της αγοράς.
Τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης σχεδιάζονται κατά τρόπο ώστε να αποφεύγονται εμπόδια στο εμπόριο ή στρεβλώσεις στην αγορά και να λαμβάνουν κατά κύριο λόγο υπόψη τους τις απαιτήσεις σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας και ασφάλειας των καταναλωτών, καθώς και προστασίας των δικαιωμάτων του βιομηχανικού και εμπορικού απορρήτου.
Η συμμετοχή στα συστήματα συλλογικής εναλλακτικής διαχείρισης συνοδεύεται από τη καταβολή στο σύστημα εκ μέρους του ενδιαφερόμενου διαχειριστή κάποιας χρηματικής εισφοράς. Αυτό του παρέχει και το δικαίωμα να επισημαίνει τα προϊόντα του με κάποιο ειδικό σήμα ως απόδειξη της συμμετοχής του στο σύστημα.
Άρα λοιπόν αν θέλουμε να περιγράψουμε πιο απλά την αλυσίδα της εναλλακτικής διαχείρισης θα πρέπει να τονίσουμε ότι η Πολιτεία έχει αναλάβει ήδη την ευθύνη ως ένα σημείο να ορίσει το θεσμικό πλαίσιο. Οι καταναλωτές από εδώ και πέρα πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη να διαχωρίσουν τα απορρίμματά τους και να τα οδηγήσουν σε συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης. Οι εισαγωγείς, οι παραγωγοί των προϊόντων υποχρεούνται να καταβάλλουν χρηματική εισφορά και μέσω αυτής να δημιουργήσουν συστήματα τα οποία πια θα αναλάβουν την ευθύνη να συλλέξουν από τον καταναλωτή τα απορριπτόμενα προϊόντα και να τα οδηγήσουν σε εγκεκριμένες εγκαταστάσεις ανακύκλωσης, ούτως ώστε κάποια στιγμή τα ανακτώμενα υλικά μέσω της ανακύκλωσης να οδηγηθούν και πάλι στο ρεύμα της αγοράς. Είναι λοιπόν σαφές πως τα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης αποτελούν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της ανάληψης κοινωνικής περιβαλλοντικής ευθύνης από όλους τους φορείς.
Η πραγματικότητα σήμερα ποια είναι προς αυτή τη πορεία: έχουν εγκριθεί από τον Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ τρία συστήματα αναφορικά με τις συσκευασίες και τα απόβλητα συσκευασιών, το σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης ανακύκλωσης αναφέρεται σε συσκευασίες, το ΚΕΠΕΔ στις συσκευασίες λιπαντικών ελαίων, το ατομικό σύστημα της ΑΒ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ στα προϊόντα της ιδιωτικής ετικέτας του σουπερ-μαρκετ και αντίστοιχα έχει εγκριθεί τουλάχιστον από ένα συλλογικό σύστημα για τα υπόλοιπα ρεύματα αποβλήτων, για τα λιπαντικά έλαια, τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού για ανακύκλωση συσκευών, χρησιμοποιημένες ηλεκτρικές στήλες και συσσωρευτές, όσον αφορά τα χρησιμοποιημένα ελαστικά οχημάτων η ΕΚΟ ΕΛΑΣΤΙΚΑ, τα οχήματα τέλος κύκλου ζωής η ΕΔΟΕ Α.Ε.
Σήμερα τα συστήματα αναπτύσσονται το καθένα με τους δικούς του ρυθμούς σε όλη τη χώρα, με πρώτο στόχο την αύξηση των συλλεγόμενων ποσοτήτων αποβλήτων και τη προώθηση αυτών σε συγκεκριμένες εγκαταστάσεις επεξεργασίας ανακύκλωσης. Πέρα όμως από την ανάληψη της περιβαλλοντικής ευθύνης θεωρώ πως σε αυτό το νέο πλαίσιο διαχείρισης των αποβλήτων δίνεται και μια νέα ώθηση όσον αφορά την απασχόληση στο χώρο διαχείρισης των αποβλήτων. Ακριβώς λόγω του ολοένα και μεγαλύτερου ποσοστού όγκου των απορριμμάτων που θα καταλήξουν τελικά σε συστήματα, μπορεί να δοθεί ώθηση για τη δημιουργία νέων σύγχρονων εγκαταστάσεων και την εφαρμογή καθαρών τεχνολογιών, που θα οδηγήσει σε μεγαλύτερα ποσοστά ανακύκλωσης στη χώρα μας.
Είναι λοιπόν προφανής η σύνδεση μεταξύ εναλλακτικής διαχείρισης και κοινωνικής περιβαλλοντικής ευθύνης. Με δεδομένο βέβαια το ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι υπόθεση όλων μας, η επιτυχία της εναλλακτικής διαχείρισης εξαρτάται πρώτα από όλα από την ευαισθητοποίηση και την ενεργό συμμετοχή των καταναλωτών. Για αυτό ακριβώς οι πληροφορημένοι και ενεργοί πολίτες είναι ο κινητήριος μοχλός για να υλοποιηθούν οι στόχοι της εναλλακτικής διαχείρισης και να προστατευτεί πιο αποτελεσματικά το περιβάλλον. Προς αυτό τον σκοπό θα πρέπει για άλλη μια φορά να συγχαρούμε το ΠΑΝΔΟΙΚΟ και όλα τα μέλη του, που μέσα από τις δράσεις του και τις πρωτοβουλίες όπως η σημερινή συμβάλλει σε καθοριστικό βαθμό.
Σας ευχαριστώ πολύ.
ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: Ευχαριστούμε και εμείς. Ο κύκλος της 2ης Συνεδρίας ολοκληρώνεται με το τελευταίο θέμα, θα παρακαλέσουμε τον κύριο Γιάννη Ζήση μέλος της Γραμματείας του ΠΑΝΔΟΙΚΟ να μας το αναπτύξει.
Ι. ΖΗΣΗΣ: Φίλες και φίλοι, αγαπητοί Σύνεδροι, επειδή με κάλυψαν ιδιαίτερα σε κάποιους τομείς οι προηγούμενοι ομιλητές θα ξεκινήσω από το τέταρτο μέρος της εισήγησής μου, θέλοντας βέβαια να πω ότι είχα και μια ευχάριστη έκπληξη από το γεγονός ότι ήταν οριοθετικές οι παρουσίες του κυρίου Παπαδόπουλου και της κυρίας Αλεξίου στο να μη χαρίζουν την εταιρική κοινωνική ευθύνη έτσι αφειδώς, για να προστατεύσουν την αξιοπιστία τους. Για αυτό χρειάζεται ένα μπράβο στους ανθρώπους που τεχνοκρατικά βάζουν κριτήρια σε αυτό που θεωρείται από τη φύση του ο ιδιωτικός τομέας.
Η τέταρτη ενότητα μας επιτρέπει να δούμε κάποια ζητήματα που συνδέονται με νέες προσεγγίσεις που μπορούν να αναπτυχθούν. Προτείνουμε εδώ και μετά θα έχουμε και πιο αναλυτικές προτάσεις άλλου επιπέδου. Διαρκή υιοθεσία θεματικών αξόνων, παράδειγμα ένας θεματικός άξονας που ακούσαμε προηγουμένως είναι ο άξονας της εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων, τον υιοθετεί η εταιρική κοινωνική ευθύνη και τον υποστηρίζει πρόσθετα, πέραν των υποχρεώσεων και των συστημάτων ή παρεμβαίνουμε στα ζητήματα που αφορούν τη διαχείριση του νερού ή τα ζητήματα που αφορούν την ίδια την ανάπτυξη τελικά συστημάτων ενίσχυσης απασχόλησης, κοινωνικής επιχειρηματικότητας για την απασχόληση και λοιπά. Η διαρκής υιοθεσία θεματικών αξόνων θα βοηθήσει στη συστηματοποίηση της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.
Το δεύτερο σημείο είναι ομαδική δράση επιχειρήσεων. Εκτός από την ευγενή άμυλα, αυτή η ευγενής άμυλα των επιχειρήσεων για το κοινωνικό τους και το ηθικό προφίλ μπορεί να μπει και σε μια διαδικασία ομαδοποίησης και η ομαδοποίηση δεν σημαίνει ότι πρέπει να είναι ομοειδείς αυτές οι επιχειρήσεις, μπορούν να είναι πολύ διαφορετικές και να λειτουργήσουν και με βάση κανόνες συμπληρωματικότητας και πλουραλισμού αντικειμένου και παραγόμενου προϊόντος.
Το τρίτο σημείο είναι το ανοιχτό σχήμα συναπόφασης, σε αυτό θα σταθούμε λίγο παρακάτω. Στην ουσία μας εισήγαγαν σε αυτό το πνεύμα οι δύο ειδικές εισηγήσεις και αναφέρθηκα ιδιαίτερα σε αυτές τις λύσεις όχι απαξιώνοντας τις υπόλοιπες, αλλά επειδή από αυτές συνήθως θα μπορούσε να περιμένει κανείς κάτι άλλο. Τελικά όμως ήταν στη καρδιά του ζητήματος και το βάλαμε με πολύ μεγάλη γενναιότητα.
Το ανοιχτό σχήμα αξιολόγησης: το ανοιχτό σχήμα συναπόφασης είναι ένα σχήμα στο οποίο θα μπορεί η εταιρεία να αποφασίσει τη δράση και το πρόγραμμα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης σε συνεργασία με τη κοινωνία, μια τοπική κοινωνία ή με κάποιες μη κυβερνητικές οργανώσεις και ούτω καθ’ εξής ή με την Αυτοδιοίκηση, με τους φορείς που εκφράζουν μια κυβερνητική πολιτική. Μπορεί να υπάρξει δηλαδή κατά κάποιο τρόπο μια πολύπλευρη συνεργασία σε αυτό.
Το δεύτερο ανοιχτό σχήμα αξιολόγησης, αυτό είναι κοινότοπο μετά από τις προηγούμενες λύσεις. Πάμε μετά στα συστήματα τοπικής ευθύνης και κατά τη διάρκεια του διαλείμματος είχα μια συζήτηση με τον κύριο Παπαδόπουλο και εστίασε πράγματι σε αυτό, που και αυτό είναι κοινότοπο. Παραβιάζουμε ανοιχτές πόρτες δηλαδή σε μερικά σημεία. Μετά πάμε στη διασύνδεση συστημάτων ποιότητας με δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, αυτό που λέγαμε αμέσως πριν κύριε Βουρνά.
Παράδειγμα, υπάρχει ένας κλάδος επιχειρήσεων που διεκδικεί το οικολογικό σήμα ή το ΙΜΑΣ ή το ISO της σειράς 14000. Αυτός ο κλάδος μπορεί να αναπτύξει μια συνέργια επιχειρημάτων δικών του, διασφαλίζοντας τη ποιότητα με δράσεις της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης ή μπορούν να συνεργαστούν τελικά και τα δίκτυα αυτά επάλληλα να ενδυναμώσουν τις δυνάμεις τους, τα δίκτυα ποιότητας και τα δίκτυα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.
Το έβδομο σημείο είναι η οργάνωση του κοινωνικού περιβάλλοντος. Το μεγάλο στοίχημα στη χώρα μας ιδιαίτερα, αυτό το βλέπει κανείς, μιλάμε για την Αμάρυνθο ας πούμε. Η Αμάρυνθος είναι ένα σημείο που δείχνει ότι η παιδεία, το εκπαιδευτικό σύστημα όσο και καλή ύλη να έχει μπει, όσο και μορφωμένοι και υπεύθυνοι να είναι οι καθηγητές χάνει από τις εξωτερικότητες, δηλαδή αυτά τα ζητήματα που είναι απέξω. Όπως ακόμη και η ίδια η οικονομία, το είδαμε από την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας ή άλλων φορέων ή τη μελέτη που ανέθεσε η Βρετανική κυβέρνηση.
Το περιβάλλον είναι μια εξωτερικότητα για την οικονομία που μπορεί να την ερημώσει μακροχρόνια αν δεν το προσέξει. Αυτές τις εξωτερικότητες πρέπει να τις χειριστούμε, ακόμη μια σοβαρή εξωτερικότητα είναι ότι δεν υπάρχει πληροφόρηση για το τι είναι εταιρική κοινωνική ευθύνη. Αυτό το Συνέδριο προσπαθεί να βάλει ένα βήμα σε αυτή τη κατεύθυνση.
Το δεύτερο κομμάτι αυτής της υπόθεσης είναι η οργάνωση των κοινωνικών προτάσεων και πρωτοβουλιών για την ΕΚΕ, για την εταιρική κοινωνική ευθύνη. Υπάρχουν κρίσιμα θεματικά πεδία, δηλαδή μπορεί να υιοθετήσει ένα θεματικό πεδίο παράδειγμα μια εταιρεία, που μπορεί να είναι ένα σύστημα στήριξης κοινωνικής οικονομίας. Έχουμε υποανάπτυκτη κοινωνική οικονομία και σε μερικά σημεία πολύ προωθημένη όμως, αλλά είναι υποανάπτυκτη αριθμητικά τουλάχιστον σίγουρα γιατί δεν καταγράφεται. Αυτή η κοινωνική κοινωνία μπορεί να ενδυναμωθεί, να συστηματοποιηθεί και τα λοιπά.
Το δεύτερο σημείο είναι η ανάπτυξη κύκλων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης για την απασχόληση. Σε πολλές EQUAL κοινοτικές πρωτοβουλίες, προγράμματα που προβλέπονταν αυτοί οι κύκλοι εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Δεν περπάτησαν στη πραγματικότητα, γιατί δεν υπήρχε ωριμότητα στο περιβάλλον των επιχειρήσεων και αυτό λίγο-πολύ μπορούσε να υπάρξει μόνο σε μεγάλες επιχειρήσεις. Πρέπει να καταλάβουμε ότι και οι μικρές μπορούν να παίξουν και μπορούν να παίξουν και σε τοπικό επίπεδο, το αντίστοιχο επίσης για το περιβάλλον. Για την ίδια την εταιρική κοινωνική ευθύνη βλέπουμε τη δυνατότητα να αναπτυχθούν επίσης κύκλοι.
Πάμε ξανά στη διασύνδεση, επανέρχεται αυτή η πρόταση και στη δημιουργία κριτηρίων επιλογής κατηγορίας συνεργατών και ωφελουμένων. Οι διαμεσολαβητές ακόμη της κοινωνικής ευθύνης, όπως οι εθελοντικές οργανώσεις.
Πάμε στις προτάσεις: για την ώρα ζητάμε και κάνουμε έκκληση ειδικά στο Εθνικό Δίκτυο να συνεργαστούμε με LEADER εδώ για τη διασύνδεση και την ομαλοποίηση δεδομένων και πληροφορίας για την εταιρική κοινωνική ευθύνη, δεύτερον για την ανάπτυξη εκπαιδευτικών κύκλων υπευθυνότητας και η υπευθυνότητα βέβαια αυτή πρέπει να πάει και στους καταναλωτές, δεν είναι έξω οι καταναλωτές και η αναλογική ευθύνη είναι βασικός παράγοντας ζήτησης για εταιρική κοινωνική ευθύνη και για ποιότητα.
Τρίτον, δημιουργία φορέα διαβούλευσης και δημιουργία πολυμερούς στήριξης με διατήρηση και ενίσχυση ανεξαρτησίας της απόδοσης των υπαρχόντων φορέων. Αυτό πρέπει να το καταλάβουμε, δεν δημιουργούμε κάτι νέο ή ένα κλάστερ ή μια μεγάλη ομπρέλα για να εξαφανίσουμε αυτό που ήδη υπάρχει, ποτέ δεν πρέπει να απαξιώνουμε αυτό που ήδη υπάρχει και πολύ δε περισσότερο το βλέπουμε ότι είναι μια υγιέστατη προσέγγιση στρατηγική και αξιακή.
Μετά πάμε στο τέταρτο σημείο που είναι η δημιουργία ανοιχτής τράπεζας ιδεών και εξειδικευμένων θεσμών αριστείας και κοινωνικών σημάτων. Τα κοινωνικά σήματα που προτείνουμε δεν είναι αριστεία, όταν θες να βραβεύσεις όλους μαζί, όταν θες να τους δώσεις ένα διαβατήριο προς τη κοινωνία τους απονέμεις ένα σήμα. Τα κοινωνικά σήματα πρέπει να πατήσουν για να δημιουργήσουν και μια σαρωτική κίνηση. Η αριστεία είναι αυτό που είπε και ο κύριος Βουρνάς πριν, έχουμε δίλημμα – λέει – δεν πάμε στο να χαλαρώσουμε τους κανόνες και να μαζικοποιήσουμε στην αριστεία. Στο κοινωνικό σύνολο όμως δημιουργούμε μια διάχυση της επιβράβευσης, της αναγνώρισης σε όσους συμμετέχουν στη προσπάθεια, χωρίς να αμβλύνεται η άμυλα.
Πάμε παρακάτω, στην ανάπτυξη ισχυρού θεσμικού πλαισίου. Εδώ θέλω να σταθώ λίγο. Θέλουμε λοιπόν να μπει στα κριτήρια και εδώ η παρουσία του Συμβούλου του Υπουργείου Ανάπτυξης παίζει ρόλο, μακάρι να ήταν και η παρουσία του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών η οποία είναι λίγο πιο δύσκολη σε τέτοια Συνέδρια, γιατί δεν φαντάζονται ότι μπορεί να προκύψουν και αναπτυξιακές ιδέες.
Πρέπει λοιπόν η εταιρική κοινωνική ευθύνη να συμπεριληφθεί στα κριτήρια για προμήθειες, συμβάσεις και συμπράξεις, πρώτον. Δεύτερον, για μοριοδότηση επιχειρηματικών σχεδίων του Δ΄ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και στον αναπτυξιακό νόμο. Τρίτον, για ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για τις κοινωνικές συμπράξεις που προαναφέρθηκαν και προηγουμένως, τέταρτον για πρόσβαση σε οργανωμένες αγορές.
Πέμπτον, για δημιουργία Εθνικού Ταμείου Υπευθυνότητας και θα το εξηγήσουμε αυτό: το Εθνικό Ταμείο Υπευθυνότητας μπορεί να σχηματιστεί πολυμερώς, μπορούν να συνεισφέρουν ακόμη και μη κυβερνητικές οργανώσεις για αυτό το ταμείο, για να κάνει μια αναδιανομή πόρων για δράσεις κοινωνικής εταιρικής ευθύνης και να διαμορφώσει συνθήκες ευελιξίας στη διασταύρωση προσφοράς και ζήτησης για εταιρική κοινωνική ευθύνη. Για περισσότερες εξηγήσεις μπορούμε να το συζητήσουμε και στο τραπέζι εργασίας.
Έκτον, δημιουργία Σώματος μεντόρων, παρατηρητών και εκπροσώπων φορέων για την ΕΚΕ, μια ακαδημία υπευθυνότητας δηλαδή. Έβδομον, ανάπτυξη εργαστηρίων και ερευνητικών προγραμμάτων ΕΚΕ, που είδαμε να αναπτύσσονται αυτά, μερικά παρουσιάστηκαν και στο Μέγαρο Μουσικής από εταιρείες που βέβαια είχαν αναλάβει από επιχειρηματικά για να κάνουν μελέτες, εταιρείες που παίζουν όμως έναν ιδιαίτερο συγκεντρωτικό ρόλο και παιχνίδι, γιατί ακριβώς η εταιρική κοινωνική ευθύνη συνδέεται με την οικονομική τους ύλη.
Όγδοον, είναι οι εταιρείες που συνδέονται με τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, με τις δημοσκοπήσεις και τα λοιπά. εδώ θέλει φοβού του Δαναούς, εδώ αναφέρονται σε μερικά σημεία, εδώ θέλει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και διακριτικοί. Όχι ότι αποκλείουμε από ρόλους, ίσα-ίσα, αλλά να καταλάβουν όλοι ότι έχουν να κερδίσουν όταν το αποτέλεσμα είναι αξιόπιστο και όταν ο δρόμος που ανοίγουμε έχει διάρκεια και διάχυση σε όλους. Η ανάπτυξη λοιπόν των προγραμμάτων αυτών και των εργαστηρίων είναι ιδιαίτερα σημαντική και μπορεί να πάει και σε τοπικό επίπεδο.
Ένατον, δημιουργία εθνικού περιφερειακού τοπικού και κλαδικού Δικτύου και μητρώου ωφελουμένων και συνεργατών ή διαμεσολαβητών. Δηλαδή τι σημαίνει αυτό; Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ένα μητρώο με βάση το οποίο μια επιχείρηση μπορεί να συνεργαστεί σε ένα πρόγραμμα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης σε ένα τοπικό επίπεδο, σε ένα ειδικό θέμα ή σε ένα εθνικό επίπεδο. Υπάρχει μια διαδρομική συνάντηση προσφοράς και ζήτησης για ΕΚΕ και όχι μια συστηματοποίηση με μια συστηματοποιημένη βάση δεδομένων. Ούτε για ωφελούμενους υπάρχει, η καταγραφή των ωφελουμένων είναι ισχνότατη, δηλαδή είτε μιλάμε για πραγματικά εστιακά γεωγραφικά προβλήματα όπως παραδείγματος χάρη περιβάλλοντος, είτε μιλάμε που απαιτούν μια πεζή καθαριότητα – και συνήθως όλες οι περιοχές NATURA έτσι είναι – είτε μιλάμε για μια κοινωνική ομάδα που θέλει ιδιαίτερη στήριξη.
Πάμε στο επόμενο σημείο που είναι η δημιουργία εθνικού και περιφερειακού επικοινωνιακού δικτύου. Εδώ πρέπει να διαμορφώσουμε μια σχέση αξιοπιστίας ιδιαίτερα με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Όταν στείλαμε το κοινωνικό μήνυμα – το οποίο ο κύριος Παπαδόπουλος μας το εξύμνησε πριν και τον ευχαριστούμε για αυτό – το σποτ αυτό απορρίφθηκε από το Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο και κάτσαμε να αναλύσουμε τους λόγους, είναι το πρώτο μας σποτ μετά από τέσσερα Συνέδρια που απορρίπτεται. Δεν θα αναλύσουμε δημόσια τους λόγους, υποψιαζόμαστε όμως δυο-τρεις παράγοντες, μερικοί από τους οποίους δεν είναι αθώοι τουλάχιστον στη πλειοψηφία τους.
Εδώ πρέπει να χτιστεί μια αξιόπιστη σχέση, δεν πάμε να υποκλέψουμε ούτε διαφήμιση, ούτε την οικονομική, ούτε όμως πρέπει τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης να δουν σαν οικονομική ύλη την εταιρική κοινωνική ευθύνη. Δεν είναι δική τους υπόθεση, είναι υπόθεση των επιχειρήσεων και της κοινωνίας. Μερικά πράγματα πρέπει να τα ξεκαθαρίσουμε και θα χαιρόμουν – δεν θα το ζήταγα ποτέ δημόσια – να το επαληθεύσουν ακόμη και οι εκπρόσωποι του χώρου των επιχειρήσεων.
Αυτό το επικοινωνιακό δίκτυο πρέπει να διαμορφωθεί όμως και εδώ χρειάζονται οι δημοσιογράφοι που έχουν το ενδιαφέρον και που συνήθως είναι προχωρημένου μορφωτικού επιπέδου και όχι εντυπώσεων, χρειάζονται τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που ανοίγουν δρόμους σιγά-σιγά και να καταλάβουν ότι κερδίζουν από αυτό και ούτω καθ’ εξής. Πρέπει να δημιουργηθεί ένα μητρώο καλών πρακτικών και καλών φορέων επικοινωνίας.
Πάμε στην ετήσια εβδομάδα για την εταιρική κοινωνική ευθύνη και δώδεκα στο ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό και επικοινωνιακό πακέτο για την ΕΚΕ προς ευαίσθητες και κρίσιμες ομάδες. Εδώ ακριβώς τέλειωσε αυτό το κύριο μέρος της εισήγησης, ένα θεωρητικό επίλογο και τελειώσαμε.
Πάντως αυτό που θέλω να στήσουμε με τη σημερινή μας συνάντηση και την αυριανή, με αυτό το Συνέδριο, είναι ένα Δίκτυο όπως το έλεγε προηγουμένως ο κύριος Παλαιολόγος, ένα Δίκτυο εγγύτητας της ΕΚΕ και για τους χρήστες των ωφελούμενων και για τους διαμεσολαβητές και για τις επιχειρήσεις και για τις κοινωνίες, που βασικός εκπρόσωπος βέβαια των τοπικών και των κοινωνικών συμφερόντων και η Αυτοδιοίκηση. Είναι ηγετικός εκπρόσωπος η Αυτοδιοίκηση. Με την έννοια αυτή λοιπόν βρισκόμαστε σε ένα νέο δρόμο, ελπίζοντας σε αυτό τον δρόμο να έχουμε και διεύρυνση και στη συνεργασία και στα εργαστήρια που θα προκύψουν μετά από αυτό το Συνέδριο.
Θέλω να σημειώσω ότι ίσως ο Κάρβιν Μαρξ στη πολιτική οικονομία μνημονεύει ότι ένα αγνό κεφάλαιο στην εξέλιξη των επιχειρήσεων προς τον πολιτισμό και την ηθική ξεκινάει – λέει – από την διάθεσή τους να προσηλυτίσουν σε σχέση με το προϊόν τους τον καταναλωτή. Αυτό το πράγμα να μην κοροϊδευόμαστε, είναι η ΕΚΕ. Είναι κάτι κατά κάποιο τρόπο για την ώρα στο επίπεδο του αόρατου χεριού, μέσα από αυτή την ιδιοτέλεια, την όμως εκλεπτυσμένη ιδιοτέλεια και υγιή στη σημερινή κατάσταση, είναι ηθικά προοδευτική και υγιής. Υπάρχει ένα βήμα.
Από το αόρατο λοιπόν χέρι του Άνταμ Σμιθ για την εταιρική κοινωνική ευθύνη μπορούμε να περάσουμε στο αόρατο πρόσωπο που είναι πιο ευγενικό από χέρι, πρωταρχικά συνειδητοποιώντας βέβαια σαν κοινωνία και σαν σύνολο ότι δεν έχει έξοδο κινδύνου και ότι η ευθύνη για τη διάσωση των εξελίξεων περνάει στον πολιτισμό των καταναλωτών, στην ανάδειξη καναταλωτικής ευθύνης.
Οι δράσεις της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης πρέπει να στηριχτούν και να βρουν σαν αμφίδρομο πόλο τους καταναλωτές σαν αφυπνισμένους παράγοντες. Εδώ παίζουν ρόλο ο ελεγκτικός μηχανισμός και βέβαια παίζει ρόλο το να διαχυθεί η αίσθηση αυτή της αμεσότητας. Είναι δύσκολο το θέμα του παρόντος Συνεδρίου, αλλά ωστόσο πιστεύουμε ότι μπορεί να είναι ένα από τα πιο παραγωγικά. Γιατί; Τείνει και κοιτάει αρκετά μακριά, χτυπάει τις πιο ευαίσθητες χορδές, οι οποίες βέβαια δεν ακούγονται τόσο δυνατά, είναι ήχος βιολιού.
Με αυτή την έκκληση για συνέχεια του Συνεδρίου μετά το Συνέδριο, για διαρκές Συνέδριο, σας ευχαριστώ πολύ.
ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: Ευχαριστούμε τον κύριο Ζήση. Τώρα είναι η ώρα για ερωτήσεις και συζήτηση στα θέματα που έχουν αναπτυχθεί. Θα πρέπει πάντως να είμαστε προσεκτικοί με την ώρα, έχουμε ήδη ξεπεράσει αρκετά τον χρόνο. Ακούγεται ότι μερικοί, ίσως οι περισσότεροι δεν θα είναι παρόντες αύριο, οπότε αναγκαστικά θα πρέπει εφόσον βρίσκονται στην αίθουσα να δώσουν την ευκαιρία να απαντήσουν σε κάποιες ερωτήσεις.
ΣΥΝΕΔΡΟΣ: Και αν μείνει κάτι αναπάντητο το αφήνουμε για αύριο.
ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: Ναι, απλώς να είμαστε όσο γίνεται πιο σύντομοι, ορίστε.
Κ. ΚΑΡΑΤΖΟΣ: Είμαι από τον Ελληνικό Αγροπεριβαλλοντικό Σύνδεσμο, μέλος της επταμελούς Γραμματείας του ΠΑΝΔΟΙΚΟ. Βέβαια λυπάμαι που ο χρόνος είναι λίγος και θέλοντας οπωσδήποτε να σεβαστώ τον χρόνο, για αυτό και ζήτησα να γίνει συζήτηση, αλλά αφού δεν γίνεται ήθελα να κάνω την εξής παρέμβαση: θεωρώ ότι το θέμα πραγματικά όπως είπαν και οι εισηγητές είναι πολύ σημαντικό, αλλά και δύσκολο και σε ένα βαθμό δυσκατανόητο για τη κοινωνία.
Έχουμε υποχρέωση και σαν ΠΑΝΔΟΙΚΟ και σαν ΚΕΔΚΕ και οι συνδιοργανωτές οπωσδήποτε να εκλαϊκεύσουμε λίγο αυτά τα πράγματα που ειπώθηκαν σήμερα και η παρέμβασή μου ακριβώς αυτό τον στόχο έχει. Δηλαδή θα έλεγα και θα μπορούσα να βάζαμε κάποια συγκεκριμένη περίπτωση εμπλοκής της κοινωνικής εταιρικής ευθύνης, ούτως ώστε να γίνει πιο κατανοητό με ένα παράδειγμα όλο αυτό το θέμα του Συνεδρίου. Ο λόγος για τον οποίο προτείνω σήμερα να ειπωθεί αυτό είναι επειδή αύριο η θεματολογία πλατειάζει, πηγαίνει σε άλλους ορίζοντες.
Ήθελα λοιπόν να επισημάνω το εξής και αν οι εισηγητές συμφωνούν σε κάποιες τοποθετήσεις. Παράδειγμα είπαμε η επιχειρηματικότητα η οποία θα βοηθάει και σε ένα βαθμό ίσως εξειδικεύτηκε προς τη Πράσινη Εργασία. Θα διεύρυνα σύμφωνα με την εισήγηση του κυρίου Παπαδόπουλου και της κυρίας Αλεξίου προς τον ευρύτερο κοινωνικό τομέα, παραδείγματος χάρη θα έβαζα τον όρο αν συμφωνούν οραματική επιχειρηματικότητα.
Οραματική επιχειρηματικότητα ίσως για τη δική μας αντίληψη σημαίνει ότι προχωρά σε μια επιχειρηματική πρωτοβουλία από την οποία όχι υποχρεωτικά δημιουργείς θέσεις Πράσινης Εργασίας, αλλά παραδίδεις στη κοινωνία ευκαιρίες μέσα από μια εφευρετικότητα, μια ευρηματικότητα και για να μην γίνομαι θεωρητικός αναφέρω συγκεκριμένα παραδείγματα: μια (…) που θα έλεγα είναι μια προσωπική μας, γιατί προσωπικά είμαι μέλος της επταμελούς Γραμματείας και Πρόεδρος του Ελληνικού Αγροπεριβαλλοντικού Συνδέσμου, αλλά είμαι επιχειρηματίας. Αυτό είναι και καλό και κακό για κάποιες απόψεις στην Ελλάδα.
Δείτε όμως εδώ ένα πολύ συγκεκριμένο παράδειγμα, όπου μια επιχείρηση στρέφεται προς ένα συγκεκριμένο τομέα ο οποίος αποδίδει κοινωνικά νέες ευκαιρίες και συγκεκριμένα μια δράση η οποία έχει ένα κέρδος για την επιχείρηση, έχει ένα παραδοτέο για το περιβάλλον πολύ συγκεκριμένο παράδειγμα, η δράση της μείωσης της νιτρορύπανσης, είναι ένα πρόγραμμα πολύ σημαντικό το οποίο πλήρωσε η Ευρωπαϊκή Ένωση για 10 χρόνια. Το λέω γιατί θέλω να βάλω το σημείο ότι στην Ελλάδα πάρα πολλοί φορείς του ιδιωτικού τομέα εφαρμόζουν την εταιρική κοινωνική ευθύνη, αλλά δεν είναι γνωστό ίσως.
Για αυτό και τα βραβεία αριστείας που ανέλυσε ο κύριος Βουρνάς θα έπρεπε ίσως να βρεθούν οι τρόποι επικοινωνίας και το Συνέδριο το σημερινό μας δίνει αυτή την ευκαιρία να δέσουμε όλοι αυτοί, ούτως ώστε τέτοιες δράσεις οι οποίες έχουν παράδειγμα αυτό που είπα: μείωση της νιτρορύπανσης, μια δράση η οποία μειώνει τα νιτρικά στον υδροφόρο ορίζοντα της Θεσσαλίας, αγρότες οι οποίοι βρίσκουν καινούργιες διαστάσεις, καινούργιους χώρους για να πάρουν κέρδος, αλλά και να δώσουν ένα παραδοτέο περιβαλλοντικό και κοινωνικό και να ευαισθητοποιηθούν.
Τρίτη δράση, η οποία έρχεται σαν οραματική επιχειρηματικότητα: οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και οι καλλιέργειες οι ενεργειακές. Αποτελεί δράση του Συλλόγου μας, ο οποίος σαν φορέας συμμετέχει σε αυτό, αγρότες είναι τα περισσότερα μέλη του Συλλόγου μας και παράλληλα αναδεικνύεται και μπορώ να σας δώσω ένα πολύ συγκεκριμένο παραδοτέο της δράσης αυτής. Ήδη η Ελλάδα πρωτοπορεί, ένα στοιχείο που εσείς δεν το ξέρετε, στις ενεργειακές καλλιέργειες με το ότι ήδη έχουμε 8.000 στρέμματα εντεταγμένα, ένα νούμερο το οποίο είναι πολύ σημαντικό για τη χώρα μας. Μικρά ασήμαντα πράγματα τα οποία όταν κοινωνούνται δίνουν τη διάσταση της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης όχι υποχρεωτικά μέσα από τη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας, αλλά αντίστοιχα και από άλλες δραστηριότητες.
Εδώ κλείνω γιατί ο χρόνος πιέζει. Ήθελα την επιβεβαίωση ίσως των εισηγητών σε αυτά τα σημεία αν πραγματικά είναι έτσι.
Σας ευχαριστώ.
ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: Πράγματι ο χρόνος είναι περιορισμένος, θα παρακαλούσα όποιος έχει να κάνει ερωτήσεις να σηκώσει το χέρι τώρα. Παρακαλώ δώστε το όνομά σας και σε ποιον απευθύνετε την ερώτηση.
ΣΥΝΕΔΡΟΣ: (εκτός μικροφώνου)
ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: Νομίζω ότι καταλάβαμε, έγινε κατανοητή η θέση σας.
Ο κύριος Παπαδόπουλος.
Δ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ: Την περίμενα αυτή την ερώτηση. Ο ρόλος μας δεν είναι να κριτικάρουμε τις εταιρείες-μέλη μας, όμως από την άλλη πλευρά πιστεύω ότι δεν μπορούμε να τις αποκλείσουμε στο να μπουν μέσα στη διαδικασία αυτή που λέμε εταιρική κοινωνική ευθύνη. Είναι μια μακρόχρονη διαδικασία που καλύτερα είναι να τους έχεις μέσα και να προσπαθείς μέσα από κάποια πακέτα όπως αναφέρθηκε στο τέλος της πρότασης εκπαιδευτικά που ετοιμάζουμε ήδη, να τους πείσεις να γίνουν περισσότερο υπεύθυνοι, από το να τους έχεις έξω και να είναι θεατές ή να αναφέρονται στο θέμα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης χωρίς πραγματικά να είναι.
Δεν λέμε ποτέ ότι οι εταιρείες γενικότερα πάνε με τον σταυρό στο χέρι, αλλά οπωσδήποτε όπως είπα και προηγουμένως πιστεύω ότι εντασσόμενες μέσα σε αυτό το Δίκτυο που λέγεται Ελληνικό Δίκτυο για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, είναι πολύ προτιμότερο από το να είναι εκτός αυτού του Δικτύου και αν θέλετε να σας πω ότι θα θέλαμε να είναι όσο το δυνατόν περισσότερες εταιρείες μέσα σε αυτό. Είμαστε πάρα πολύ στην αρχή ακόμα στην Ελλάδα για να φτάσουμε στο ιδανικό σημείο εκείνο που εμείς οι ίδιοι σαν άτομα μπορούμε να λειτουργήσουμε είτε θετικά, είτε προς το περιβάλλον, είτε προς τη κοινωνία.
ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: Επόμενη ερώτηση παρακαλώ; Ορίστε.
ΦΑΝΑΡΙΩΤΗΣ: Από τη Κέρκυρα είμαι, από τη Περιβαλλοντική Πρωτοβουλία Κέρκυρας και φέτος είμαι και στην επταμελή Γραμματεία του ΠΑΝΔΟΙΚΟ.
Νομίζω ότι και οι δυο τοποθετήσεις που ακούσαμε τελευταίες και οι μεν και οι δε, εγώ συμφωνώ και με τις δυο. Αφενός μεν ισχύει αυτό που είπατε, αφετέρου καλό είναι να υπάρχει ένα πλαίσιο γύρω από τις εταιρείες αυτές μήπως σιγά-σιγά προχωρήσουμε στην εξυγίανσή τους. Υπάρχουν κάποια προϊόντα τα οποία πωλούνται στην αγορά, μιλάμε για την τροφή τώρα κυρίως, τα οποία είναι 100% χημικά, νερό με μεταλλαγμένη ζάχαρη και ένα χημικό άρωμα, αυτό είναι αναψυκτικό. Η εταιρεία που τα βγάζει όμως σου λέει: εφόσον ο νόμος μου δίνει το δικαίωμα να έχω τόσο χημικό και τόσο συντηρητικό μέσα δεν φταίω εγώ, φταίει ο νόμος.
Άρα λοιπόν το σημείο αυτό το οποίο θίξαμε δεν είναι θέμα της εταιρείας, αν θέλουμε να το λύσουμε πρέπει να ξεκινήσουμε από τη νομοθεσία. Στη νομοθεσία λοιπόν τα όρια ασφαλείας των χημικών που χρησιμοποιούν και τα οποία είναι ισχυρά, δεν πρέπει κανονικά να τα τρώμε καθόλου, ξεκίνησαν κάποτε από λίγο και κάθε τόσο αυξάνονται. Δηλαδή μια εταιρεία που έχει βρει λίγο παραπάνω πιέζουν. Άρα λοιπόν αυτό το σημείο γίνεται από την αρχή, από τους νόμους του κράτους.
Εδώ ο νόμος λέει ότι όταν ένας ιδιώτης κάνει μια αίτηση έναρξης επαγγέλματος μιας δραστηριότητας η οποία θα φορολογείται δεν μπορεί το κράτος να του δώσει άδεια για κάτι το οποίο βλάπτει, πρέπει λέει η νομοθεσία που ξεκινήσαμε αυτά ότι η δραστηριότητα αυτή είναι αποδεδειγμένα γιατί όχι 100% καλό. Αν αυτό λοιπόν έχει μέσα 1% δηλητήριο, άρα εδώ παίζουμε με τα λόγια. Δεν ξέρω ή αυτό κάνει 100% καλό ή δεν κάνει 100% καλό, αλλά με το χημικό συντηρητικό θα έπρεπε να απαγορευτεί.
Εδώ όμως ερχόμαστε στη φιλοσοφία της βιολογικής καλλιέργειας. Δηλαδή αν εφαρμοστεί στο τομέα της τροφής η βιολογική καλλιέργεια τότε η εταιρική κοινωνική ευθύνη των βιοκαλλιεργητών και όλης της αλυσίδας είναι από χέρι δεδομένη. Έχουν και προστατεύσει το περιβάλλον και την αγορά των ζωοτροφών που είναι φυσικές και δεν προωθούν τα χημικά και τον καταναλωτή και το σπίτι τους και τον εαυτό τους και πάνε στο σπίτι τους το βράδυ με μια γαλήνια ψυχή.
Οπότε νομίζω αν κατάλαβα καλά το θέμα μας, γιατί νομίζω είναι δύσκολο το θέμα και ακόμα δεν το έχω καταλάβει καλά, η βιοκαλλιέργεια είναι η βάση που επιλύει αυτομάτως όλα αυτά τα ζητήματα.
Ευχαριστώ πολύ.
ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: Άλλος σύνεδρος παρακαλώ; Ορίστε.
ΔΙΔΑΧΟΣ: Κυρίες και κύριοι καλησπέρα σας, χαιρετώ τη συγκέντρωση αυτή. Είμαι από τη Πάτρα και είμαι ο Αντιπρόεδρος του Συλλόγου Υγείας και Περιβάλλοντος του Κέντρου Υγείας Χαλαντρίτσης. Επειδή δεν ήμουν από την αρχή που ξεκίνησε η συζήτηση δεν άκουσα καθόλου το θέμα των καταλυτών που βγαίνουν από τα αυτοκίνητα.
Επειδή το επάγγελμά μου είναι πάνω στο αυτοκίνητο και επειδή έχουν συσσωρευτεί τόσοι πάρα πολλοί καταλύτες και επειδή έχω αγωνιστεί από το 1984 για το θέμα αυτό, μέχρι αυτή τη στιγμή δεν έχει γίνει κατά τις πληροφορίες που έχω καμία μα καμία πρόβλεψη, που είχαμε δώσει στο Υπουργείο τότε διότι προέδρευσα επί 20ετίας ως Πρόεδρος των Μηχανικών Αυτοκινήτων της Πάτρας και στη τελευταία 3ετία ολόκληρης της Ελλάδας. Γύρισα όλη την Ελλάδα, είναι καταλύτες πεταμένοι μέσα στις αυλές, τα παιδάκια παίζουν και δεν ξέρουν τον κίνδυνο και εγώ είμαι ένας όχι…
ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: Θα παρακαλέσω να είναι σχετικά σύντομη η παρουσίαση.
ΔΙΔΑΧΟΣ: Τελειώνω, ναι. Τι θα γίνει με αυτούς τους καταλύτες; Αν μιλήσατε προτού έρθουμε εμείς έχει καλώς ότι είπατε, αν όμως δεν έχετε μιλήσει θα ήθελα να πάρουμε μια απάντηση τι θα γίνει αυτό το υλικό που είναι στις αυλές και στα καταστήματα των συνάδελφων και παραμένουν εκεί που ξέρουμε ότι είναι σε μεγάλη περιεκτικότητα καρκινογόνοι.
Ευχαριστώ πολύ.
ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: Ευχαριστούμε και εμείς, δεν είναι δυνατόν όμως αυτή τη στιγμή δυνατόν να περιορίσουμε τις ερωτήσεις σε θέματα τόσο συγκεκριμένα όταν αναπτύσσεται εδώ η έννοια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης στο σύνολό της. Θα υπάρξει ευκαιρία σε συζήτηση να γίνει αυτό ίσως, αλλά όχι αυτή τη στιγμή. Θα παρακαλέσω οι ερωτήσεις να είναι σχετικές με το αντικείμενο της συνεδρίας.
Ο κύριος Ζήσης θέλει να δώσει μια απάντηση στον κύριο από τη Πάτρα, ορίστε.
Ι. ΖΗΣΗΣ: Θέλω να μνημονεύσω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα και να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους. Η COCA-COLA είναι η πρώτη εταιρεία που εφάρμοσε ανάλυση κύκλου ζωής και ανακύκλωση, που την εφάρμοσε βέβαια στη συσκευασία. Είναι μια από αυτές που είναι γενικά στη λίστα του Ελληνικού Δικτύου Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Το εφάρμοσε λοιπόν για τη συσκευασία από το ’69, τότε μάλιστα εισήγαγε στην ουσία και σαν εργαλείο την ανάλυση κύκλου ζωής και μετά άρχισαν οι δράσεις ανακύκλωσης, γιατί πιεζόταν για άλλους λόγους και μετέφερε το επίκεντρο από το περιεχόμενο στη συσκευασία και από τις πολιτικές στην αγορά, γιατί έχει και πολιτικό ρόλο. Τα λέμε τα πράγματα τελείως καθαρά και ενώπιον και του ίδιου του ιδιωτικού τομέα. Η COCA-COLA ήταν από τους πρώτους που προσφέρθηκαν να πάρει περίπτερο έξω, ομοφώνως είπαμε ότι υπάρχει πρόβλημα.
Δεύτερον, εδώ υπάρχει όμως η ευθύνη του καταναλωτή. Πόσοι από εδώ μέσα είναι καταναλωτές του PHILIP MORRIS; Μεγάλο πρόβλημα, επιτέλους πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πολύ ολοκληρωμένα και να πάμε σε ολοκληρωμένη καταναλωτική ευθύνη για να διαμορφώσουμε ένα σκληρό μέτωπο, το οποίο θα πιέσει πραγματικά τις εταιρείες, σκληρά θα τις πιέσει. Όντως πρέπει να μπουν κάποια κριτήρια και επειδή έχουμε συζητήσει σαν Γραμματεία στο ΠΑΝΔΟΙΚΟ συλλογική την εσωτερική θέλουμε να έχουμε κάποια κριτήρια πρόσθετης αξιοπιστίας, πέρα από αυτή την αξιοπιστία που μπορεί να αναγνωρίζει για λόγους παιδαγωγικούς προς τις επιχειρήσεις το Ελληνικό Δίκτυο.
Εδώ μερικές φορές καλούμαστε να απευθύνουμε όμως σκληρές ερωτήσεις σε αυτούς που δεν είναι αρμόδιοι να απαντήσουν ακριβώς. Η εταιρική κοινωνική ευθύνη έχει τα δικά της χαρακτηριστικά δυστυχώς ή ευτυχώς. Ο φορέας που λέτε Ελληνικό Δίκτυο δεν είναι εκείνος – το λέω εγώ δηλαδή επειδή ξέρω το θεσμικό περιβάλλον νομίζω – ο αρμόδιος να απαντήσει για τις εταιρείες αυτές ολοκληρωτικά ως προς τη περιβαλλοντική τους συμμόρφωση. Για αυτό εισηγηθήκαμε αν προσέξατε τη διασταύρωση συστημάτων ποιότητας με συστήματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, μια πρόσθετη διαβάθμιση.
Μπορεί αυτό να καθιστά καχύποπτο τον ιδιωτικό τομέα απέναντί μας, ας γίνει. Από τη δική μας μεριά πάντως θέλουμε να ξεκαθαρίσουμε ότι εδώ ενδιαφερόμαστε να διαμορφώσουμε μια ολοκληρωμένη πολιτική ποιότητας από τη μεριά των μη κυβερνητικών οργανώσεων, αυτή είναι η δουλειά μας και θέλουμε να την ολοκληρώσουμε.
Πόσοι θα μείνουν στον δρόμο αυτό για την ολοκλήρωση έχει σημασία, δεν αρκεί να εκφραστούμε εθιμικά, πρέπει να εκφραστούμε διαμορφώνοντας και εργαλεία τα οποία θα αλλάξουν το τοπίο, γιατί μας ενδιαφέρει να αλλάξουμε το τοπίο. Γιατί θυμάμαι καταστάσεις που ήταν εξέγερσης, αντίστασης και τα λοιπά και μετά βλέπεις από πίσω ερείπια. Έχει περάσει ο ιδιωτικός τομέας και τα έχει σαρώσει όλα ή έχει περάσει η παγκοσμιοποίηση και άφησε ερείπια και αγωνιστές του σαλονιού.
Ευχαριστώ πολύ.
ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: Ευχαριστούμε και εμείς. Ο χρόνος είναι πολύ περιορισμένος, θα χρειαστεί πρώτα η ερώτηση της κυρίας συνέδρου.
ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Δεν θα κάνετε μόνο εσείς ερωτήσεις, θα κάνω και εγώ μια ερώτηση και αυτή απευθύνεται αν θέλετε στους εκπροσώπους του δημόσιου τομέα. Δεν περιμένω απάντηση γιατί μπορεί να μη μπορούν να μου δώσουν απάντηση, αλλά απλώς να αναφερθώ σε ένα σχέδιο νόμου που πρόσφατα ανακοινώθηκε και που δίνει κάποια κίνητρα στις εταιρείες οι οποίες πρόκειται να εφαρμόσουν κάποια προγράμματα που να έχουν σχέση με τον πολιτισμό.
Πολύ καλό, αλλά η εταιρική κοινωνική ευθύνη όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως και που όλοι μας το παραδεχόμαστε, έχει και άλλα σκέλη. Το θέτω σαν ερώτημα αν θέλετε και προβληματισμό και μπορείτε να το μεταφέρετε στη Διοίκηση, γιατί όχι όμως να έχουν κάποια οφέλη και προγράμματα τα οποία έχουν σχέση με το περιβάλλον, που έχουν σχέση με την εκπαίδευση, που έχουν σχέση με οτιδήποτε άλλο είναι μέσα στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.
Δεν νομίζω ότι μπορείτε να μου απαντήσετε, απλώς μπορείτε να μεταφέρετε όμως τον προβληματισμό μας. Δεν θέλω να το χαρακτηρίσω, δεν θέλω να το εντοπίσω, αλλά οπωσδήποτε το να έχει μια εταιρεία 67% όφελος από κάποια δράση πολιτισμού που κάνει, που δεν είναι κακό η προώθηση του ελληνικού πολιτισμού και λοιπά, αλλά υπάρχουν και άλλες δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης οι οποίες θα μπορούσαν.
Ξέρετε, αυτό προέρχεται κατά τη γνώμη μου από ένα έλλειμμα που υπάρχει στη Δημόσια Διοίκηση, δεδομένου ότι οι δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης διαπερνούν τις αρμοδιότητες μιας σειράς Υπουργείων, είτε αυτό είναι το Υπουργείο Περιβάλλοντος, είτε αυτό είναι το Υπουργείο Ανάπτυξης, είτε αυτό είναι το Υπουργείο Απασχόλησης, Υγείας, Εσωτερικών, Οικονομικών. Και εκεί υπάρχει ένα έλλειμμα που δεν υπάρχει ένας κεντρικός συντονισμός, που θα μπορούσε να βοηθήσει αν θέλετε και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις και τις επιχειρήσεις στο να έχουν καλύτερο αποτέλεσμα μέσα από το πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.
ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: Θα πρέπει να κλείσουμε το πολύ σε πέντε λεπτά, παρακαλώ να είστε σύντομοι. Ορίστε.
Α. ΛΕΤΣΙΟΣ: Είμαι της Ανεξάρτητης Οικολογικής Κίνησης Βέροιας. Εγώ θα έκανα μια μικρή τοποθέτηση, ότι δεν πρέπει να είμαστε τόσο πολύ ευαίσθητοι επειδή κουτσούλισε ένα περιστέρι σε ένα άγαλμα ή σε μια πλατεία και να έχουμε περιβαλλοντική ευθύνη για αυτή τη κουτσουλιά. Θα ήθελα λίγο να έχουμε κάποια ευθύνη και για τις βόμβες που πέφτουν απεμπλουτισμένου ουρανίου στη γειτονιά μας εδώ πιο πάνω στο Κόσσοβο, που σε ευθεία γραμμή από το Νομό Ημαθίας είναι δεν είναι γύρω στα 130χλμ. και όλα τα προϊόντα τα οποία παράγουμε και παράγονται και στη γειτονική μας χώρα και εισάγονται στην Ελλάδα είναι όλα με ουράνιο και δεν άκουσα κανείς να διαμαρτυρηθεί ή να πει την άποψή του για αυτή την ευθύνη. Μας πιάνει λοιπόν ο πόνος τώρα αν ένα περιστέρι ή μια σακούλα με νάιλον έχει πεταχτεί εκεί; Αυτά λοιπόν είναι τα πιο βασικά και γενικά για τα φάρμακα και για τους πολέμους και για όλα, αυτή είναι η τοποθέτησή μου.
Ευχαριστώ πολύ.
ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: Να τελειώσουμε με άλλη μια ερώτηση ή τοποθέτηση, αλλά πάνω στο συγκεκριμένο θέμα της συνεδρίας.
ΣΥΝΕΔΡΟΣ: Ναι, θα είμαι κάπως σύντομη. Εκπροσωπώ τον Όμιλο Φίλων του Δάσους Νομού Φθιώτιδας και την εφημερίδα ΔΡΥΑΣ. Οι τρεις πρώτοι ομιλητές επικεντρώθηκαν στην αναγκαιότητα της καθιέρωσης της βιώσιμης ανάπτυξης, η οποία θα στηρίξει την εταιρική κοινωνική ευθύνη. Εδώ σημείωσα κάποια πράγματα και θέλω να σας πω τον προβληματισμό μου: εφόσον το σύγχρονο οικονομικό σύστημα θετικού τύπου που έχουμε εμείς στην Ελλάδα το έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση και φυσικά επηρεάζεται από το αμερικανικό τύπο, που η πρακτική του και η επιδίωξή του είναι η συνεχής αύξηση του ρυθμού της οικονομικής ανάπτυξης, που σημαίνει ότι πρέπει να γίνονται αδιάκοπες επενδύσεις συνεχώς αυξανόμενες, αδιάκοπη και αυξανόμενη βιομηχανική δραστηριότητα, εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, δηλαδή της γης, του αέρα, των υδάτων, αλλά και υπερεκμετάλλευση των ανθρώπινων πόρων με εξαντλητικά συνήθως ωράρια και συχνά κάτω από κακές συνθήκες ασφάλειας και υγιεινής.
Όλα αυτά είναι γνωστό στο νου του μέσου ανθρώπου ότι γίνονται για να κινηθεί περισσότερο η εσωτερική αγορά των χωρών, αλλά και η παγκόσμια αγορά μέσω των πολυεθνικών, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να αυξάνεται και η εγχώρια ή διεθνής κατανάλωση. Άρα έχουμε υπερπαραγωγή προϊόντων και υπερκατανάλωση προϊόντων.
Το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: μέχρι πού μπορεί να φτάσει αυτή η κατάσταση; Οι επόμενες γενιές τι θα κληρονομήσουν από εμάς; Εξαντλημένους ενεργειακούς πόρους; Κουρασμένη από εντατικές καλλιέργειες γη και μολυσμένα νερά; Πώς θα αντεπεξέλθουν στις ανάγκες τους οι επόμενες γενιές; Μήπως με ραδιενέργεια, τη τελευταία μορφή ενέργειας που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και μεταλλαγμένες τροφές; Έτσι θα επιβιώσουν τα παιδιά μας; Τι περιβάλλον θα κληρονομήσουν από εμάς;
Άρα λοιπόν η αειφόρος ή βιώσιμη ανάπτυξη θα πρέπει οπωσδήποτε να καθιερωθεί και το θέτω πολύ έντονα αυτό στους κυρίους που εκπροσωπούν Υπουργεία να το μεταφέρουν. Πρέπει η νοοτροπία αυτή της αύξησης του ρυθμού της οικονομικής ανάπτυξης να μετατραπεί σε αειφόρο ανάπτυξη, που είναι ήπιας μορφής ανάπτυξη, ανακυκλώνει τα απόβλητα, προτείνει λογικές καταναλωτικές απαιτήσεις και συμπεριφορές και μπορεί να στηριχτεί στη Πολιτεία, ας μην εθελοτυφλεί η Πολιτεία. Και στη Διεθνή Κοινότητα και στη Τοπική Αυτοδιοίκηση και στη κοινωνία των πολιτών είναι πολύ σημαντικό να το μεταφέρουμε.
ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: Ευχαριστούμε. Είναι μια ερώτηση ακόμα και μετά τον λόγο στον κύριο Βολιώτη για κάποιες ανακοινώσεις.
Ι. ΔΑΜΑΛΗΣ: Από Οικολογική Δράμας. Θα ήθελα να πω ότι επειδή είμαστε λίγοι εδώ μέσα και πολύ λιγότεροι εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όλες αυτές οι εισηγήσεις που αφορούν το θέμα, ει δυνατόν και ο φάκελος, η Οργανωτική Επιτροπή του ΠΑΝΔΟΙΚΟ σε συνεργασία με τη ΚΕΔΚΕ να φροντίσουν να πάνε στους Δήμους για να κατακτήσουμε το πρώτο βήμα που λέμε, το αυτονόητο, δηλαδή την ενημέρωση πάνω σε αυτά τα ζητήματα. Αυτό θα πρέπει να το κοιτάξουμε και να γίνει σίγουρα.
ΠΡΟΕΔΡΕΙΟ: Εντάξει, ευχαριστούμε. Κύριε Βολιώτη ορίστε για τις ανακοινώσεις που έχετε.
Κ. ΒΟΛΙΩΤΗΣ: Άκουσα με προσοχή αυτούς που τοποθετήθηκαν και σκληρά εδώ απέναντι σε κάποιες εταιρίες και καλά έκαναν, θα ήθελα όμως να προσέξουμε ένα σημείο. Αν θέλετε συμφωνώ εν μέρει με όσα είπε ο κύριος Παπαδόπουλος απαντώντας σε αυτές τις επιθέσεις. Η λογική μας πιστεύω ότι πρέπει να είναι όχι να δώσουμε κανένα συγχωροχάρτι σε όποιες εταιρείες δεν σέβονται τον εαυτό τους, τον πολίτη, το περιβάλλον, τη κοινωνία. Δεν είναι αυτός ο σκοπός, αλλά να τις αναγκάσουμε να σκεφτούν διαφορετικά και δεν θα τις αναγκάσουμε να σκεφτούν διαφορετικά έξω από εδώ, εδώ μέσα θα τις αναγκάσουμε να σκεφτούν.
Θέλω να επισημάνω αυτό που είπε ο κύριος Βουρνάς. Όταν του προτείναμε να κάνει μια εισήγηση ήξερε ένα πράγμα: τώρα – είπε – επειδή αναγκάστηκα να μελετήσω ξέρω πέντε. Αυτό είναι το ζητούμενο. Είμαι από αυτούς που δεν αρκούνται στα λόγια – και το λέω αυτό για τους επαναστάτες του σαλονιού – όταν επιτεθούν στις εταιρείες, γιατί και ακτιβισμούς έχουμε κάνει εναντίον των εταιρειών και πολλά έχουμε κάνει εναντίον των εταιρειών. Όμως να κάνουμε μια διάκριση ανάμεσα στο πολεμάς και στο διαπραγματεύεσαι.
Τι θέλω να πω; Θα χαιρόμουν πάρα πολύ αν ήταν δυνατόν να είναι εδώ όλες οι εταιρείες. Αυτός ήταν ο σκοπός πιστεύω του Συνεδρίου, έτσι τον κατάλαβα εγώ τουλάχιστον. Όλες οι εταιρείες λοιπόν που να γίνει ένας πλατύς και ανοιχτός διάλογος. Δεν θα δώσουμε συγχωροχάρτι σε καμία εταιρεία, αλλά δεν θα πάψουμε να διαλεγόμαστε. Αυτό νομίζω ότι πρέπει να είναι μια κατάκτηση της ελληνικής κοινωνίας. Δεν έχουμε μάθει να συνεργαζόμαστε σαν κοινωνία και αυτό ξεκινάει από το σχολείο, ως εκπαιδευτικός δικαιούμαι να το πω. Δεν έχουμε μάθει να διαλεγόμαστε ως κοινωνία, κάποτε πρέπει να το μάθουμε αυτό. Ας είναι μια μικρή αφετηρία αν θέλετε αυτό το Συνέδριο διαβούλευσης, να δούμε ο καθένας τον ρόλο του, να μην εγκαταλείψει το μετερίζι του και τη θέση του, ποτέ σε καμία περίπτωση δεν θέλω να νοήσετε αυτό το πράγμα στη τοποθέτησή μου. Θέλουμε τον διάλογο για να βελτιώσουμε, όσο μπορούμε να τους βελτιώσουμε, αυτούς που είναι εχθροί του περιβάλλοντος αν θέλετε.
Να μη προχωρήσω περισσότερο, να περάσω στις ανακοινώσεις. Όσοι είστε σταθεροί σύνεδροι του ΠΑΝΔΟΙΚΟ θα ξέρετε ότι σε κάθε Συνέδριο βγάζουμε και μια απόφαση, είναι κάτι περισσότερο από τα συμπεράσματα του Συνεδρίου, για αυτό συγκροτείται και μια Επιτροπή. Θα ήθελα λοιπόν την έγκρισή σας να συγκροτήσουμε μια Επιτροπή, θα αναφέρω κάπου μερικά ονόματα χωρίς αξιολόγηση στη σειρά που θα τα αναφέρω: ο κύριος Γιάννης Ζήσης, η κυρία Χριστίνα Θεοχάρη, ο κύριος Παπαδόπουλος, ο κύριος Παπασπυρόπουλος, ο κύριος Σαριδάκης, ο κύριος Ξένος. Ο κύριος Παπαδόπουλος αν θα ήθελε θα μπορούσε να έχει τον θεματικό συντονισμό της Επιτροπής και ο κύριος Βασιλακόπουλος έχει μονίμως, δεν θα μας στερήσει τη χαρά και αυτή τη φορά, τον συντονισμό της Επιτροπής.
Άρα λοιπόν αν δεν υπάρχει αντίρρηση να θεωρήσουμε ότι αυτή η Επιτροπή μπορεί με μια εισήγηση που θα έρθει αύριο από τον κύριο Παπαδόπουλο, ίσως και με τη συνεργασία του κυρίου Ζήση, γύρω στις 10:00 η ώρα. Το λέω γιατί δεν είναι εύκολο να βρεθούμε κατά μόνας. Γύρω στις 10:00 η ώρα λοιπόν να υπάρχει μια εισήγηση που να την επεξεργαστούν με βάση τις εισηγήσεις που έχουμε υπόψη μας, με βάση αυτά που ειπώθηκαν εδώ πέρα, ώστε το μεσημέρι που θα κλείνουμε τις εργασίες του Συνεδρίου να καταλήξουμε σε μια απόφαση του θεματικού Συνεδρίου. Αυτό είναι το ένα που θέλω να πω.
Δεύτερον, αύριο είναι η έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου, δηλαδή η προσέλευση. Στο πρωινό Προεδρείο ο κύριος Βουρνάς θα συντονίζει, είναι η κυρία Αλεξίου η οποία μάλλον θα λείπει, ο κύριος Σαριδάκης και ο κύριος Καρβούνης.